ΣΤΑΧΥΟΛΟΓΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΑΡΤΥΡΙΑΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΤΟΥ

Του Ιωάννη Λότσιου,

Στις 7 Ιανουαρίου εορτάζουμε την Σύναξη[1] του Ιωάννου Προδρόμου και Βαπτιστού, έναν προφήτη που συνδέει τις δυο Διαθήκες, Παλαιά και Καινή[2].
Πραγματικά κάτι νέο συμβαίνει στις όχθες του ποταμού Ιορδάνη που συναντιούνται οι δυο Διαθήκες : «Χειρί σου βαπτίσας, ὦ Βαπτιστά, τὸν διὰ θαλάσσης, ἀγαγόντα τὸν Ἰσραήλ, Προφητῶν ἁπάντων, ὑπέρτερος ἐδείχθης· διὸ ἀνευφημοῦμεν τὴν θείαν χάριν σου»[3]. Η διάσχιση των ουρανών και η φανέρωση του Θεού, μπορεί να υπήρχαν και σε άλλους προφήτες, αλλά στον Ιωάννη είναι μια καινούργια εμπειρία. Ο Θεός φανερώνεται στην Θεια οικονομία με την τριαδική μορφή, ως Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα. Ο Θεός είναι φως και πυρ, άλλα όχι όπως ήταν γνωστό στην παλαιά διαθήκη. Κατεβαίνει φωτιά στα ύδατα, το Πνεύμα το Άγιο, όχι για να καταστρέψει, αλλά για να αναδημιουργήσει  και να ανορθώσει την κτίση και τον άνθρωπο στο πρόσωπο του Χριστού. Το ‘’σχίσμα’’ των ουρανών που γίνεται μπροστά στους οφθαλμούς του Ιωάννη, δεν είναι καταστρεπτικό αλλά σωτήριο.
Σε αυτό το «σχίσμα» ο Ιωάννης δεν προσπαθεί να πάρει τους ανθρώπους για να επιστρέψει πίσω στο Νόμο της Παλαιάς Διαθήκης.  Ετοιμάζει την οδό για κάτι καινούριο, προσβλέπει για μια σχέση Θεού και ανθρώπων που έρχεται και είναι εγγύς. Η αποστολή του Ιωάννου διεξήχθη σύμφωνα με τον μωσαϊκό νόμο, αλλά δεν παρέμεινε στον ίδιο, δεν αναφερόταν σε μια απλή τήρηση του. Ο Ιωάννης προετοιμάζοντας την οδό του Κυρίου ξεκίνησε να αποκαλύπτει διάφορες πτυχές της εν λόγο ερχομένης Βασιλείας του Θεού, που είναι η Εκκλησία. Ο Βαπτιστής συνδέει εκ νέου άρρηκτα την ιστορία και την θεολογία. Είναι ο Θεός πρόσωπο που έρχεται πλέων σε σχέση, σύναξη, εκκλησία. Αυτό είναι ένα νέο δεδομένο, μια πραγματική Θεοφάνεια.

 Προφήτης και Πρόδρομος, ασκητής, η φωνή του Λόγου, ο Λύχνος του Φωτός ο Εωσφόρος, είναι μερικά από τα σταχυολογήματα της υμνολογίας των Θεοφανείων, που δείχνουν τις αρετές και συγχρόνως την αποστολή του Ιωάννου: «Εγένετο ἄνθρωπος ἀπεσταλμένος παρὰ Θεοῦ, ὄνομα αὐτῷ ᾿Ιωάννης·  οὗτος ἦλθεν εἰς μαρτυρίαν, ἵνα μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτός, ἵνα πάντες πιστεύσωσι δι' αὐτοῦ.  οὐκ ἦν ἐκεῖνος τὸ φῶς, ἀλλ' ἵνα μαρτυρήσῃ περὶ τοῦ φωτός»[4]. Ο Ιωάννης μαρτυρεί ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο Υιός του Θεού, ο αναμενόμενος, αλλά και ο Αμνός του Θεού.

 Αυτό το νέο, η καλή αγγελία μας αναφέρει ότι η αρχή των μεσσιανικών προσδοκιών είναι μια πραγματικότητα, ο Μεσσίας είναι παρών στην ιστορία της ανθρωπότητας. Πολλοί άνθρωποι την εποχή εκείνη ακολούθησαν τον Ιωάννη αναζητώντας ελπίδα, αναμονή επίσης μιας εκπλήρωσης μιας μεσσιανικής επαγγελίας. Ο Ιωάννης δεν επέτρεψε, αλλά αρνήθηκε κάθε τιμή, κάθε δόξα που γνώρισε ότι δεν ήταν δική του, ανήκε στον Μεσσία. Γνώριζε ότι η προετοιμασία και το κήρυγμα της μετανοίας που είχε αναλάβει, δεν ήταν για τον ίδιο αλλά για τον αναμενόμενο. Είχε την πληροφορία εκ πνεύματος Αγίου, ότι ο Μεσσίας είναι αυτός που δει να κατεβαίνει στην Κεφαλή του το Άγιο Πνεύμα. Αυτή είναι η μαρτυρία του Ιωάννου: «Τῇ ἐπαύριον βλέπει ὁ ᾿Ιωάννης τὸν ᾿Ιησοῦν ἐρχόμενον πρὸς αὐτὸν καὶ λέγει· ἴδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου.  οὗτός ἐστι περὶ οὗ ἐγὼ εἶπον· ὀπίσω μου ἔρχεται ἀνὴρ ὃς ἔμπροσθέν μου γέγονεν, ὅτι πρῶτός μου ἦν.  κἀγὼ οὐκ ᾔδειν αὐτόν, ἀλλ' ἵνα φανερωθῇ τῷ ᾿Ισραήλ, διὰ τοῦτο ἦλθον ἐγὼ ἐν τῷ ὕδατι βαπτίζων.  καὶ ἐμαρτύρησεν ᾿Ιωάννης λέγων ὅτι τεθέαμαι τὸ Πνεῦμα καταβαῖνον ὡς περιστερὰν ἐξ οὐρανοῦ, καὶ ἔμεινεν ἐπ' αὐτόν.   κἀγὼ οὐκ ᾔδειν αὐτόν, ἀλλ' ὁ πέμψας με βαπτίζειν ἐν ὕδατι, ἐκεῖνός μοι εἶπεν· ἐφ' ὃν ἂν ἴδῃς τὸ Πνεῦμα καταβαῖνον καὶ μένον ἐπ' αὐτόν, οὗτός ἐστιν ὁ βαπτίζων ἐν Πνεύματι ῾Αγίῳ.  κἀγὼ ἑώρακα καὶ μεμαρτύρηκα ὅτι οὗτός ἐστιν ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ »[5] .

Το μήνυμα του Ιωάννη για την μετάνοια, συνεπάγεται μια βαθιά συνείδηση σε κάθε άνθρωπο πιστό, για μια απαιτουμένη αναμόρφωση της καθημερινής ζωής. Χρειάζονται καρποί, στοιχεία δηλαδή που φανερώνουν την πνευματική πρόοδο. Η ταπείνωση πρέπει να είναι ειλικρινής και όχι επιφανειακή. Οτιδήποτε το επιφανειακό είναι πρόσκαιρο, είναι ξερό, είναι άκαρπο. Περισσότερο οι καρποί δεν πρέπει να οικειοποιούνται γνωρισμάτων ή χαρισμάτων που ανήκουν σε άλλους.

---

[1]Επισκόπου Φαναρίου Αγαθαγγέλου ‘’Σύναξις του αγίου ενδόξου Προφήτου, Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου’’, Στο Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τ. Ιανουαρίου, σ. 99-102.
[2] Κατά Μάρκον, 1, 1-4. «αρχή τοῦ εὐαγγελίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Ὡς γέγραπται ἐν τοῖς προφήταις, ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὸν ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, ὃς κατασκευάσει τὴν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου· φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ, ἐγένετο Ἰωάννης βαπτίζων ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν.
[3] Μεγαλυνάριον.
[4] Κατά Ιωάννην, 1, 6-8.
[5] Κατά Ιωάννην, 1, 29-34. Και 10, 41: «καὶ πολλοὶ ἦλθον πρὸς αὐτὸν καὶ ἔλεγον ὅτι ᾿Ιωάννης μὲν σημεῖον ἐποίησεν οὐδέν, πάντα δὲ ὅσα εἶπεν ᾿Ιωάννης περὶ τούτου, ἀληθῆ ἦν. καὶ ἐπίστευσαν πολλοὶ ἐκεῖ εἰς αὐτόν».