Του Ιωάννη Λότσιου,
Το θέμα του Σατανισμού
Από τα γεγονότα που συντελούνται στην Αμερική, τον εξοβελισμό της θρησκείας, την εξαφάνιση των χριστιανικών συμβόλων από τους δημόσιους χώρους, την δημιουργία άλλων μη θρησκευτικών οργανώσεων με μια μορφής νομικής επικάλυψης, όπως συμβαίνει με τις απαιτήσεις των άθεων, επηρεάζουν και έχουν συνέπειες σε ολόκληρο τον κόσμο.
Με αφετηρία την πρόσφατη απαίτηση των σατανιστών[1] να τοποθετηθεί το άγαλμα του Σατανά με δύο μικρά παιδιά απέναντι από τον Δεκάλογο στην Οκλαχόμα[2], ξεκίνησε μια διεκδίκηση δικαιωμάτων, ειδικότερα η υπόθεση της σατανικής λειτουργίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Εδώ τίθεται το βέβαια το θέμα της σχέσεως της θρησκευτικής ελευθερίας και της ελευθερίας της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης[3], της έννοιας του πολιτισμού, σε μια πλέων προσπάθεια θεσμικής αναγνώρισης, ως εκπαιδευτικό αγαθό με το πρόσχημα της ελευθερίας και του Πανεπιστημιακού ασύλου. Στην πλουραλιστική σύγχρονη κοινωνία και μέσα στο πλαίσιο των Διεθνών Κανονισμών περί της Θρησκευτικής Ελευθερίας και της Ανεξιθρησκίας, επιτρέπει σε μεγάλο βαθμό την δημιουργία θρησκευτικών κινημάτων, είτε νέων είτε παλαιών που αναβιώνουν.
Αυτή η προσπάθεια για κοινωνική και νομική καταξίωση φέρνει και την υπόθεση του σατανισμού, που από την μυστικότητα που είχε εδώ και πολλούς αιώνες να προβάλλει πλέον δημόσια. Διεθνώς παρατηρούμε μια σημαντική αλλαγή σε επιστημονική βάση των νέων και παλαιών θρησκευτικών κινημάτων που αναβιώνουν. Οι μελέτες όμως για τον σατανισμό είχαν περιοριστεί σε μια αντιχριστιανική θεώρηση, που έτσι και αλλιώς έχει, αλλά δεν δόθηκε μεγάλης σημασίας στην σχέση του σατανισμού με τον πολιτισμό, την ιστορία και την σύγχρονη πρόκληση.
Είναι αλήθεια ότι σε πανεπιστημιακό επίπεδο το θέμα αυτό είναι σε περιφερειακή θέση. Αρκετές ίσως μελέτες αναφέρονται στον σατανικό πανικό που μπορεί να προκαλέσει ή στο θέμα της επιλογής ως μιας άλλης εναλλακτικής θρησκευτικής μορφής αναζήτησης στην σύγχρονη πραγματικότητα. Ένα βασικό όμως Συνέδριο που θα μνημονεύσουμε έγινε στο Τρόντχαϊμ, στη Νορβηγία το 2011, με θέμα «Σατανισμός στον Δυτικό Πολιτισμό: Διεθνές Συνέδριο για τους μαθητές του Διάβολου»[4], προσπαθεί να καλύψει τα κενά στην επιστημονική γνώση σχετικά με το ουσιαστικά πλαίσιο του σατανισμού. Πέραν αυτό όμως γενικότερα παρατηρούμε στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία την αναζήτηση εξορκιστών και την συγκρότηση συνδιασκέψεων γύρο από τον τρόπο με τον οποίο καλείται η Εκκλησία να αντιμετώπιση και να διδάξει τους πιστούς. Κατά πόσο όμως μετέχει ο σατανισμός στην ιστορία του πολιτισμού ή των θρησκευτικών θεμάτων; Και επίσης σε ποιο βαθμό μπορεί η ελευθερία, νομική και πανεπιστημιακή να διχοτομείται από την αλήθεια; Είναι δύο βασικά ερωτήματα που αναδύονται από την σατανιστική προσπάθεια στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Δηλαδή το ερώτημα είναι προ των πυλών.
Η περίπτωση του Χάρβαρντ
Μέσω του Τμήματος των Πολιτισμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, ο Σατανικός Ναός έχει ανακοινώσει ότι θα πραγματοποιήσει μια σατανική λειτουργία, ως εκπαιδευτική γνώση, με μια εισήγηση περί του θέματος αυτού. Είναι αληθές ότι η συγκρότηση μιας φοιτητικής ομάδας ή ενός συλλόγου, κινείται στο πλαίσιο των νομικών πανεπιστημιακών προδιαγραφών. Το αίτημα δηλαδή επίσημα προερχόταν από τον ίδιο αυτόν σύλλογο, εκμεταλλευμένοι το πλαίσιο της ακαδημαϊκής ελευθερίας της έκφρασης και της συγκέντρωσης. Ο Σύλλογος αυτός ανακοίνωσε online την πρόσκληση[5] για αυτήν την σατανική τελετή και η οποία κατόπιν αντιδράσεων τελικά ματαιώθηκε[6]. Σε αυτήν την σατανιστική λειτουργία θα περιλάμβανε μια απομίμηση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, ως μια γελοιοποίηση του Χριστιανισμού, κυρίως υιοθετώντας ειρωνικά την τελετουργική πράξη της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, που είναι και βλασφημία σε ένα ιστορικό Πανεπιστήμιο που γεννήθηκε μέσα στους κόλπους του Χριστιανισμού. Ο Πρόεδρος των φοιτητών του Χάρβαρντ ανακοινώσε ότι δεν συμφωνεί με τέτοιους είδους εκδηλώσεις που εκμεταλλεύονται την πανεπιστημιακή ιδιότητα, είναι προσβλητικές για μεγάλη μερίδα των φοιτητών. Αντίθετα, ο Διευθυντής του Χάρβαρντ Faust, για να προσπαθήσει να γίνει πραγματικότητα αυτό το αίτημα, προέβαλλε τον ισχυρισμό της τιμής της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Ο ίδιος ανέφερε ότι το είδος της ακαδημαϊκής ελευθερίας, για τους φοιτητές και τους καθηγητές, επιτρέπει την τέλεση μιας τέτοιας λειτουργίας στα εκπαιδευτικά πλαίσια. Ένα από αυτά τα είδη αποτελεί και η τέλεση κάποιων θρησκευτικών τελετουργιών Παρά ότι ο ίδιος προσωπικά ήταν αντίθετος, εκφράζει την δυνατότητα που μπορεί να έχει κάποιος στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Είναι μια θέση βέβαια που προέρχεται από την πανεπιστημιακή νομοθεσία. Αλλά το θέμα είναι όμως πόσο η αντικειμενική αλήθεια εκφράζεται στο είδος της ακαδημαϊκής ελευθερίας.
Μια πρώτη αντίδραση έρχεται από τον Πρόεδρο William Edmund Fahey[7] του Πανεπιστημίου Thomas More College of Liberal Arts, ο οποίος επικρίνει αυτήν την παροχή αδείας από το Χάρβαρντ. Για τον ίδιο η περιγραφή και ο παραλληλισμός της μαύρης λειτουργίας με τελετουργίες και πρακτικές, όπως βουδιστικές κ.α. είναι απαράδεκτη. Οι ανατολικές πρακτικές αν και είναι μια πλούσια θρησκευτική και πολιτιστική έκφραση του ανατολικού πολιτισμού, δεν έχει σχέση καμία με την σατανική λειτουργία. Η όλη τελετή αποτελεί μια μισαλλοδοξία έναντι του Χριστιανισμού. Παρά αυτές τις αντιδράσεις, ιδιαιτέρως της Ρωμαιοκαθολικής Αρχιεπισκοπής της Βοστόνης[8], δεν είδε κανείς την παρουσία των άθεων ή κάποιων πολιτικών σχηματισμών να επέμβουν για την ματαίωση αυτής της τελετής.
Αντικειμενική αλήθεια και ελευθερία
Η προσπάθεια τέλεσης της σατανιστικής λειτουργίας δημιουργεί προβληματισμούς γύρω από την ακαδημαϊκή ελευθέρια στην σχέση αλήθειας και ελευθερίας. Είναι βέβαια λογικό η αναπαράστασης θα λέγαμε κάποιων τελετουργικών να είναι εφικτή, αλλά με επίκεντρο τον πολιτισμό, την ιστορία. Στην έκφραση της ακαδημαϊκής ελευθερίας δεν μπορεί πρακτικές, που ούτως ή άλλως δεν υπήρχαν στην μαγεία και τον σατανισμό των περασμένων αιώνων, να γίνονται μέσα στο Πανεπιστήμιο. Όταν μάλιστα είναι εμπαιγμός των Χριστιανικών Μυστηρίων[9]. Σε ανάλογη περίπτωση αν σκεφθεί κανείς ότι για εκπαιδευτικούς λόγους μπορεί να τελεσθεί μια θρησκευτική τελετουργία που να περιλαμβάνει την ανθρωποθυσία. Μπορεί το Πανεπιστήμιο αυτό να το επιτρέψει; Θα πει κανείς όχι. Τελετές γνωστές σε θρησκείες του παρελθόντος. Η σατανιστική όμως λατρεία δεν μετέχει του πολιτισμού και της ιστορίας της ανθρωπότητας κατά θετικό τρόπο. Ο William Edmund, θα επισημάνει ότι στο νομικό καθεστώς του Χάρβαρντ η έννοια της θρησκείας στο Εγχειρίδιο για τους Φοιτητές, οι θρησκευτικές εκδηλώσεις απαγορεύονται μόνο όταν το εκπαιδευτικό και εργασιακό περιβάλλον ενός ατόμου ή της κοινότητας είναι σε κίνδυνο ή προσβάλλεται. Για τον ίδιο η σατανιστική λειτουργία εμπίπτει σε αυτήν την κατηγορία. Το ερώτημα που καλείται να αντιμετωπιστεί είναι κατά πόσο ο σατανισμός μετέχει της γνωστής θρησκείας, η αν είναι θρησκεία, νομικά και ακαδημαϊκά[10]. Είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς για διαχωρισμό της αλήθειας από την ελευθερία. Γιατί μπορεί να ματαιώθηκε τελικά αλλά το θέμα βρίσκεται προ των πυλών και σε διεθνές επίπεδο.
Αυτή η προσπάθεια για κοινωνική και νομική καταξίωση φέρνει και την υπόθεση του σατανισμού, που από την μυστικότητα που είχε εδώ και πολλούς αιώνες να προβάλλει πλέον δημόσια. Διεθνώς παρατηρούμε μια σημαντική αλλαγή σε επιστημονική βάση των νέων και παλαιών θρησκευτικών κινημάτων που αναβιώνουν. Οι μελέτες όμως για τον σατανισμό είχαν περιοριστεί σε μια αντιχριστιανική θεώρηση, που έτσι και αλλιώς έχει, αλλά δεν δόθηκε μεγάλης σημασίας στην σχέση του σατανισμού με τον πολιτισμό, την ιστορία και την σύγχρονη πρόκληση.
Είναι αλήθεια ότι σε πανεπιστημιακό επίπεδο το θέμα αυτό είναι σε περιφερειακή θέση. Αρκετές ίσως μελέτες αναφέρονται στον σατανικό πανικό που μπορεί να προκαλέσει ή στο θέμα της επιλογής ως μιας άλλης εναλλακτικής θρησκευτικής μορφής αναζήτησης στην σύγχρονη πραγματικότητα. Ένα βασικό όμως Συνέδριο που θα μνημονεύσουμε έγινε στο Τρόντχαϊμ, στη Νορβηγία το 2011, με θέμα «Σατανισμός στον Δυτικό Πολιτισμό: Διεθνές Συνέδριο για τους μαθητές του Διάβολου»[4], προσπαθεί να καλύψει τα κενά στην επιστημονική γνώση σχετικά με το ουσιαστικά πλαίσιο του σατανισμού. Πέραν αυτό όμως γενικότερα παρατηρούμε στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία την αναζήτηση εξορκιστών και την συγκρότηση συνδιασκέψεων γύρο από τον τρόπο με τον οποίο καλείται η Εκκλησία να αντιμετώπιση και να διδάξει τους πιστούς. Κατά πόσο όμως μετέχει ο σατανισμός στην ιστορία του πολιτισμού ή των θρησκευτικών θεμάτων; Και επίσης σε ποιο βαθμό μπορεί η ελευθερία, νομική και πανεπιστημιακή να διχοτομείται από την αλήθεια; Είναι δύο βασικά ερωτήματα που αναδύονται από την σατανιστική προσπάθεια στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Δηλαδή το ερώτημα είναι προ των πυλών.
Η περίπτωση του Χάρβαρντ
Μέσω του Τμήματος των Πολιτισμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, ο Σατανικός Ναός έχει ανακοινώσει ότι θα πραγματοποιήσει μια σατανική λειτουργία, ως εκπαιδευτική γνώση, με μια εισήγηση περί του θέματος αυτού. Είναι αληθές ότι η συγκρότηση μιας φοιτητικής ομάδας ή ενός συλλόγου, κινείται στο πλαίσιο των νομικών πανεπιστημιακών προδιαγραφών. Το αίτημα δηλαδή επίσημα προερχόταν από τον ίδιο αυτόν σύλλογο, εκμεταλλευμένοι το πλαίσιο της ακαδημαϊκής ελευθερίας της έκφρασης και της συγκέντρωσης. Ο Σύλλογος αυτός ανακοίνωσε online την πρόσκληση[5] για αυτήν την σατανική τελετή και η οποία κατόπιν αντιδράσεων τελικά ματαιώθηκε[6]. Σε αυτήν την σατανιστική λειτουργία θα περιλάμβανε μια απομίμηση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας, ως μια γελοιοποίηση του Χριστιανισμού, κυρίως υιοθετώντας ειρωνικά την τελετουργική πράξη της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, που είναι και βλασφημία σε ένα ιστορικό Πανεπιστήμιο που γεννήθηκε μέσα στους κόλπους του Χριστιανισμού. Ο Πρόεδρος των φοιτητών του Χάρβαρντ ανακοινώσε ότι δεν συμφωνεί με τέτοιους είδους εκδηλώσεις που εκμεταλλεύονται την πανεπιστημιακή ιδιότητα, είναι προσβλητικές για μεγάλη μερίδα των φοιτητών. Αντίθετα, ο Διευθυντής του Χάρβαρντ Faust, για να προσπαθήσει να γίνει πραγματικότητα αυτό το αίτημα, προέβαλλε τον ισχυρισμό της τιμής της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Ο ίδιος ανέφερε ότι το είδος της ακαδημαϊκής ελευθερίας, για τους φοιτητές και τους καθηγητές, επιτρέπει την τέλεση μιας τέτοιας λειτουργίας στα εκπαιδευτικά πλαίσια. Ένα από αυτά τα είδη αποτελεί και η τέλεση κάποιων θρησκευτικών τελετουργιών Παρά ότι ο ίδιος προσωπικά ήταν αντίθετος, εκφράζει την δυνατότητα που μπορεί να έχει κάποιος στο πλαίσιο της ακαδημαϊκής ελευθερίας. Είναι μια θέση βέβαια που προέρχεται από την πανεπιστημιακή νομοθεσία. Αλλά το θέμα είναι όμως πόσο η αντικειμενική αλήθεια εκφράζεται στο είδος της ακαδημαϊκής ελευθερίας.
Μια πρώτη αντίδραση έρχεται από τον Πρόεδρο William Edmund Fahey[7] του Πανεπιστημίου Thomas More College of Liberal Arts, ο οποίος επικρίνει αυτήν την παροχή αδείας από το Χάρβαρντ. Για τον ίδιο η περιγραφή και ο παραλληλισμός της μαύρης λειτουργίας με τελετουργίες και πρακτικές, όπως βουδιστικές κ.α. είναι απαράδεκτη. Οι ανατολικές πρακτικές αν και είναι μια πλούσια θρησκευτική και πολιτιστική έκφραση του ανατολικού πολιτισμού, δεν έχει σχέση καμία με την σατανική λειτουργία. Η όλη τελετή αποτελεί μια μισαλλοδοξία έναντι του Χριστιανισμού. Παρά αυτές τις αντιδράσεις, ιδιαιτέρως της Ρωμαιοκαθολικής Αρχιεπισκοπής της Βοστόνης[8], δεν είδε κανείς την παρουσία των άθεων ή κάποιων πολιτικών σχηματισμών να επέμβουν για την ματαίωση αυτής της τελετής.
Αντικειμενική αλήθεια και ελευθερία
Η προσπάθεια τέλεσης της σατανιστικής λειτουργίας δημιουργεί προβληματισμούς γύρω από την ακαδημαϊκή ελευθέρια στην σχέση αλήθειας και ελευθερίας. Είναι βέβαια λογικό η αναπαράστασης θα λέγαμε κάποιων τελετουργικών να είναι εφικτή, αλλά με επίκεντρο τον πολιτισμό, την ιστορία. Στην έκφραση της ακαδημαϊκής ελευθερίας δεν μπορεί πρακτικές, που ούτως ή άλλως δεν υπήρχαν στην μαγεία και τον σατανισμό των περασμένων αιώνων, να γίνονται μέσα στο Πανεπιστήμιο. Όταν μάλιστα είναι εμπαιγμός των Χριστιανικών Μυστηρίων[9]. Σε ανάλογη περίπτωση αν σκεφθεί κανείς ότι για εκπαιδευτικούς λόγους μπορεί να τελεσθεί μια θρησκευτική τελετουργία που να περιλαμβάνει την ανθρωποθυσία. Μπορεί το Πανεπιστήμιο αυτό να το επιτρέψει; Θα πει κανείς όχι. Τελετές γνωστές σε θρησκείες του παρελθόντος. Η σατανιστική όμως λατρεία δεν μετέχει του πολιτισμού και της ιστορίας της ανθρωπότητας κατά θετικό τρόπο. Ο William Edmund, θα επισημάνει ότι στο νομικό καθεστώς του Χάρβαρντ η έννοια της θρησκείας στο Εγχειρίδιο για τους Φοιτητές, οι θρησκευτικές εκδηλώσεις απαγορεύονται μόνο όταν το εκπαιδευτικό και εργασιακό περιβάλλον ενός ατόμου ή της κοινότητας είναι σε κίνδυνο ή προσβάλλεται. Για τον ίδιο η σατανιστική λειτουργία εμπίπτει σε αυτήν την κατηγορία. Το ερώτημα που καλείται να αντιμετωπιστεί είναι κατά πόσο ο σατανισμός μετέχει της γνωστής θρησκείας, η αν είναι θρησκεία, νομικά και ακαδημαϊκά[10]. Είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς για διαχωρισμό της αλήθειας από την ελευθερία. Γιατί μπορεί να ματαιώθηκε τελικά αλλά το θέμα βρίσκεται προ των πυλών και σε διεθνές επίπεδο.
Βιβλιογραφία:
[1]Πρβλ. Alan Harding, right satanic mills: universities, regional development and the knowledge economy, Ashgate, 2007.
[2] Perry Chiaramonte, ‘‘Satanic group says Oklahoma must give the devil his due’’, (5/5/2014), στο politics, στο διαδίκτυο, http://www.foxnews.com/politics/2014/05/05/satanic-group-says-oklahoma-must-givedevil-his-due/.
[3]Anthony J. Diekema, Academic Freedom and Christian Scholarship, Grand Rapids, Mich, Wm. B. Eerdmans Pub, 2000. Deborah W. Post, ‘‘Academic Freedom as Private Ordering: Politics and Professionalism in the 21st Century’’, στο διαδίκτυο, http://digitalcommons.tourolaw.edu/scholarlyworks.
[4] ‘‘Satanism in Western culture: International conference on the Devil's disciples Stockholm University, Sweden, September 25-26, 2011. Καθώς επίσης να μνημονεύσουμε και διεπιστημονικά δοκίμια του Τμήματος Θρησκειολογίας του Πανεπιστημίου της Στοκχόλμης, επιμέλεια των Per Faxneld και Jesper Aa. Petersen, The Devil's Party Satanism in Modernity, New York : Oxford University Press, 2013.
[5] "Black Mass" Canceled: Cultural Studies Club Reconsiders Event’’, στο διαδίκτυο, (12/5/2014), http://www.extension.harvard.edu/hub/news/black-mass-canceled-cultural-studies-club-reconsiders-event.
[6] ‘’Even after Harvard Group Drops Sponsorship, Black Mass Takes Place at Hong Kong’’, (12/4/2014), στο διαδίκτυο, http://www.thecrimson.com/article/2014/5/12/black-mass-relocated-controversy/.
[7] Η επιστολή στο διαδίκτυο (12/5/2014), http://www.thomasmorecollege.edu/wp-content/uploads/2014/05/open-letter.pdf.
[8] ‘’May 8, 2014 - Statement of the Archdiocese of Boston Regarding Black Mass at Harvard’’, http://www.bostoncatholic.org/Utility/News-And-Press/Content.aspx?id=29812.
[9] Luke Westman, ‘’Harvard and the Satanic Liturgy of Our Culture Is it any wonder that conducting a Black Mass is thought of as a worthy history lesson at an institution of higher learning?’’, (14/5/2014), στο διαδίκτυο, http://www.aleteia.org/en/society/aggregated-content/harvard-and-the-satanic-liturgy-of-our-culture-5771862952902656. Stephen Herreid, ‘‘Satan, the Father of Cheap Christianity Don’t cast pearls before swine. If that sounds harsh, then take your complaint to Jesus’’, (15/5/2014), στο διαδίκτυο, http://www.aleteia.org/en/religion/article/satan-the-father-of-cheap-christianity-5894302806835200.
[10] John Paul Shimek, ‘‘When Satan Has Academic FreedomThis is what happens when we separate freedom from truth’’, (14/5/2014), στο διαδίκτυο, http://www.aleteia.org/en/education/article/when-satan-has-academic-freedom-5819176312635392.
Δημοσιεύτηκε στα Εκκλησιασιτκά Πρακτορεία Ειδήσεων, Diakonos.gr και Αγιορείτικο Βήμα:
http://www.diakonos.gr/2014/09/blog-post_637.html
http://www.agioritikovima.gr/perizois/item/44144-σατανισμός-και-πανεπιστήμιο-στο-πλαίσιο-της-θρησκευτικής-και-ακαδημαϊκής-ελευθερίας-το-ερώτημα-προ-των-πυλών
