The church Hagia Sophia Constantinople

The Hagia Sophia isn’t just the best-known tourist attraction in Istanbul, or one of Europe’s most cherished landmarks… it’s one of the greatest buildings in human history. This church, nearly 1500 years in age, was once the center of Byzantine faith, later reborn as the predominant mosque of the Ottoman Empire, and today has found a new purpose as one of the world’s most popular museums.

We spent nearly three hours inside the Hagia Sophia. There’s a lot to see, and all of it is fascinating. This is the kind of place where even the floors, doors and walls have stories to tell. I’m serious: this circular pattern in the floor marks the Omphalos, where Byzantine emperors were crowned. That massive wooden door is the Imperial Gate, reserved for the entrances of the emperor and his family, and rumored to have been made from the wood of Noah’s Ark. And there in the wall, you’ll see one of the church’s magnificent Byzantine mosaics.

These mosaics have survived the centuries in superb condition, thanks mainly to Muslim sensitivities. Human representations are disallowed in mosques, so the mosaics were covered up and thus protected during Ottoman rule. The mosaic above the aforementioned Imperial Gate depicts Emperor Leo VI on his knees before Christ. There’s a wonderful Deesis mosaic in the upper gallery, with Mary and John the Baptist imploring Christ to forgive humanity. And the mosaic of Mother Mary with baby Jesus in her lap, in the dome of the apse, is marvelous. But our favorites were those of the four seraphim, God’s guardian angels, in the dome’s supporting pendentives. During restorations in 2009, one was discovered to have a face hiding underneath its protective golden shield.

Impressive as the mosaics are, they can’t compete with the church’s dome: a true architectural wonder. Measuring in at 55 meters in height and 32 meters in diameter, with 40 windows that allow in abundant light, this dome was by far the largest ever attempted when it was constructed. Especially with the two half-domes which exaggerate its size, the dome creates an illusion of immense space. Standing down at ground level, looking up, it’s hard not to feel insignificant.

Yes, standing in the center of this church, looking up at the massive dome and its seraphim, admiring the giant Arab calligraphy, considering the number of emperors and sultans who have passed through here, and who have probably stood exactly where you’re standing right now… it’s very hard not to feel insignificant. Because, and it takes maybe an hour inside the Hagia Sophia before you start to genuinely grasp this, you really are insignificant. Look up again at that dome. Think about how long ago it was built, and then try to say aloud “My life has worth”. Ridiculous. You’re a tiny drop in the ocean of human history. You, your silly problems, your proudest accomplishments… they mean absolutely nothing.

Wow. Thanks for ruining my day, Hagia Sophia. But despite the small existential crisis, our visit here was one of the highlights of our time in Istanbul. Unforgettable.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

The Omphalos: where emperors were crowned

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Graffiti left by Vikings. Yes: Vikings

 

 

 

 

A Wishing Column

Η Εμπειρία του Ακτίστου Φωτός, Διεγράφη απο την πρώτη δημοσίευση, καθώς και όλη η αρθογραφία εκει

Του Ιωάννη Λότσιου,

Στην σημερινή πορεία, της δύσκολης οικονομικής κατάστασης, η Β΄ Κυριακή των Νηστειών μας προβάλλει το πρόσωπο του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, ως συνέχεια της Κυριακής της Ορθοδοξίας.

Και μιλάμε ακριβώς για την εμπειρία του Ακτίστου Φωτός. Αυτό αναφέρεται προς όλα τα μέλη της Εκκλησίας.

Η δυνατότητα της εμπειρίας και η απόρριψη των εσφαλμένων μεθόδων που μας έρχονται από την δυτική θεολογία και πνευματικότητα.

Λέγει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς· «αν ο Θεός που κηρύττει ο Βαρλαάμ δεν κοινωνείται διά των ακτίστων αυτού ενεργειών, αλλά είναι Θεός απόμακρος και ακοινώνητος, κάπου ψηλά στον ουρανό, θα τον απορρίψουν οι άνθρωποι και θα χρειασθούν άλλο Θεό».

Αυτό έχει να κάνει με την σωτηρία του ανθρώπου. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς διέκρινε στον Θεό τις ενέργειες από την ουσία Του.

Οι ενέργειες διακρίνονται από τα αποτελέσματα, δηλαδή τα δημιουργήματα. Η κτίσης είναι διάφορος του Ακτίστου Θεού.

Η προσωπική κοινωνία με τον Θεό επιτυγχάνεται με τις Άκτιστες ενέργειες του Αγίου Πνεύματος.

Και αναφέρει ο ιερός Πατήρ στην ομιλία του περί της Μεταμορφώσεως: «...τῆς θεότητος ἐστι τό φῶς ἐκεῖνο, καί ἄκτιστόν ἐστι... οὐδέ τό φῶς ἐκεῖνο αἰσθητόν, οὐδέ οἱ ὁρῶντες αἰσθητικοῖς ἁπλῶς ἑώρων ὀφθαλμοῖς, ἀλλά μετασκευασθεῖσι τῇ δυνάμει τοῦ θείου Πνεύματος» (Λόγος 34, Ρ G 151, 433 ΑΒ) .

Η χάρις του Θεού είναι άκτιστη, δεν είναι δημιουργημένη, gratia create. Ο Θεός είναι αμέθεκτος και μεθεκτός. Αμέθεκτος ως προς την ουσία, μεθεκτός ως προς τις ενέργειες.

Έτσι ο άνθρωπος κατορθώνει και έχει κοινωνία με το Θεό. Δηλαδή οι θεούμενοι και οι Άγιοι της Εκκλησίας, μας φανερώνουν τον τρόπο απόκτησης αυτής της χάρις. Ακριβώς αυτή η εμπειρία θέτει στο περιθώριο την αναγωγή του δόγματος και της πίστης ως ένα κλειστό σύστημα αληθειών, ως σύστημα κάποιων ιδεών σε μια κατάσταση.

Το δέσιμο Θεού και ανθρώπου γίνεται ακριβώς στην εμπειρία της καθημερινότητας, και όχι σε μια τεχνική παραδοχή κάποιων αληθειών.

Στο αγώνα του ανθρώπου, προσφέρεται ακριβώς η αντανάκλαση της θείας χάριτος, όχι για να κατανοήσει απλά τις πράξεις του Θεού μέσα στην ιστορία, αλλά για να προσανατολίσει την πορεία στην σύγχρονη πραγματικότητα, στις σχέσεις, στις αξίες, με πολύ απλά λόγια το “ποιόν” της ανθρώπινης βιωτής, να γεμίσει με αυτήν την Άκτιστη χάρη.

Ο άγνωστος, ο ακατάληπτος Θεός βρίσκεται ακριβώς στην αδυναμία των ανθρώπων και της εμπειρίας τους για την ουσία του Θεού. Αυτό που συνήθως επικρατεί είναι η αποξένωσης του Θεού από την σύγχρονη πραγματικότητα, πέρα και μακριά από την ζωή του ανθρώπου, μιας φιλοσοφικής αναζήτησης, που στηρίζεται στο συναίσθημα, μετατρέποντας την παρουσία του Θεού, ως συναισθηματική και φιλοσοφική σχέση, εκεί μας οδηγεί η θεώρηση του κτιστού φωτός.

Συνάμα, υπάρχουν και οι άνθρωποι που αναζητούν, στους οποίους οι εμπειρίες τους δεν είναι εκφράσεις της απόκτησης της θείας χάριτος. Είναι εμπειρίες δαιμονικές, ή ψυχολογικές ή συναισθηματικές, κινούνται μέσα σε μια τεχνική εξισορρόπησης των προβλημάτων του ανθρώπου.

Αλλά οπωσδήποτε δεν δίνουν λύσεις πραγματικές και ασφαλείς. Είναι νοσηρές καταστάσεις.

Ενδεικτικό αυτού είναι και η αναζήτηση σε διάφορες τεχνικές που μας έρχονται από την Ανατολή.

Ενδιαφερόμαστε και για τα πνευματικά και για τα οικονομικά προβλήματα που μας έρχονται. Μερικές φορές ο υπερτονισμός τους ενός σκοπού από τον άλλον διαφθείρει ή απομακρύνει τον άνθρωπο, ως ψυχοσωματική υπόσταση, δηλαδή εργαζόμαστε με δύο τρόπους.

Περισσότερο επικρατεί η αντίληψη ότι μεταξύ των δύο αυτών τρόπων δεν υπάρχει ουδέν κοινόν.

Άλλο η ζωή ‘‘εν Χριστώ’’ και άλλο η ‘‘εκτός’’, στην ίδια την καθημερινότητα. Αυτό μας οδηγεί στην απομάκρυνση του Θεού από την ζωή μας σήμερα, μετατρέποντας τον σε ιδέα και ιδεολογία ή ακόμα σε ένα κίνητρο καταπολέμησης της οικονομικής κρίσης που μας διαχέει.

Εντούτοις ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς έρχεται να αναιρέσει αυτήν την θέση: ο Θεός είναι μεθεκτός, φανερώνεται με τις άκτιστες ενέργειες του, και όχι ως αφηρημένη σχέση, έρχεται ως συμπονετικός και φίλος, το άλλο πρόσωπο που αγαπά και αγαπιέται.

Αλλιώς είναι ακατανόητος Θεός, ουσιαστικά ανύπαρκτος. Ζούμε σε μια περίοδο εμπειρίας διαφορετικών αντιλήψεων της μεθέξεως, όπως και εάν το δει κανείς, μέσα από την γιόγκα και άλλες μεθόδους θεραπείας και αναζήτησης του θείου, αλλά όχι όμως της ίδιας μεθέξεως.

Γιατί αυτό που διαφοροποιεί είναι η σημασία του Θεού, εάν είναι μεθεκτός η αμέθεκτος, πρόσωπο ή μια δύναμη.

Να μπορούμε να διακρίνουμε την αληθινή εμπειρία της θείας χάριτος από την κάλπικη.

Ο σύγχρονος βίος μας στην αναζήτηση των απαντήσεων, οικονομικών και πνευματικών, μέσα στην καθημερινή περιπέτεια, υπό μορφή σχέσεων προσώπων, διαφωτίζονται από τον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά που έρχεται να διορθώσει πολλές αντιλήψεις και πράξεις μας.

Με την ησυχαστική εμπειρία αποκτούμε μετάνοια, ταπείνωση και αυτογνωσία. Ο Θεός είναι πρόσωπο που έρχεται σε σχέση με τον άνθρωπο.

Είναι ακριβώς το δέσιμο του θείου και του ανθρώπινου παράγοντα, που απομακρύνει από την απομόνωση και την μοναξιά σήμερα και χρειάζεται έναν πνευματικό οδηγό.
 Διεγράφη απο την πρώτη δημοσίευση
Δημοσιεύτηκε:

http://www.romfea.gr/foni-ierarxon/16264-i-empeiria-tou-aktistou-fotos,

In English: ''MYSTAGOGY: The Experience of Uncreated Light'' , Traslate by John Sanidopoulos

http://www.johnsanidopoulos.com/2013/04/the-experience-of-uncreated-light.html

In Russian: ''DOŽIVLJAJ NESTVORENE SVETLOSTI'', Traslate by Vladimir Srbljak
http://www.manastir-lepavina.org/vijest.php?id=6918.

H Αρχιερατική Προσευχή του Χριστού

Ταῦτα ἐλάλησεν Ἰησοῦς, καὶ ἐπῆρε τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ εἶπε·

Πάτερ, ἐλήλυθεν ἡ ὥρα· δόξασόν σου τὸν υἱόν, ἵνα καὶ ὁ υἱὸς σου δοξάσῃ σέ, καθὼς ἔδωκας αὐτῷ ἐξουσίαν πάσης σαρκός, ἵνα πᾶν ὃ δέδωκας αὐτῷ δώσῃ αὐτοῖς ζωὴν αἰώνιον. αὕτη δέ ἐστιν ἡ αἰώνιος ζωή, ἵνα γινώσκωσιν σὲ τὸν μόνον ἀληθινὸν Θεὸν καὶ ὃν ἀπέστειλας Ἰησοῦν Χριστόν. ἐγώ σε ἐδόξασα ἐπὶ τῆς γῆς, τὸ ἔργον ἐτελειώσα ὃ δέδωκάς μοι ἵνα ποιήσω· καὶ νῦν δόξασόν με σύ, πάτερ, παρὰ σεαυτῷ τῇ δόξῃ ᾗ εἶχον πρὸ τοῦ τὸν κόσμον εἶναι παρὰ σοί. 

Ἐφανέρωσά σου τὸ ὄνομα τοῖς ἀνθρώποις οὓς δέδωκάς μοι ἐκ τοῦ κόσμου. σοὶ ἦσαν καὶ ἐμοὶ αὐτοὺς δέδωκας, καὶ τὸν λόγον σου τετηρήκασι. νῦν ἔγνωκαν ὅτι πάντα ὅσα δέδωκάς μοι παρὰ σοῦ εἰσιν· ὅτι τὰ ῥήματα ἃ ἔδωκάς μοι δέδωκα αὐτοῖς, καὶ αὐτοὶ ἔλαβον καὶ ἔγνωσαν ἀληθῶς ὅτι παρὰ σοῦ ἐξῆλθον, καὶ ἐπίστευσαν ὅτι σύ με ἀπέστειλας. ἐγὼ περὶ αὐτῶν ἐρωτῶ· οὐ περὶ τοῦ κόσμου ἐρωτῶ ἀλλὰ περὶ ὧν δέδωκάς μοι, ὅτι σοί εἰσι, καὶ τὰ ἐμὰ πάντα σά ἐστιν καὶ τὰ σὰ ἐμά, καὶ δεδόξασμαι ἐν αὐτοῖς. καὶ οὐκέτι εἰμὶ ἐν τῷ κόσμῳ, καὶ αὐτοὶ ἐν τῷ κόσμῳ εἰσί, καὶ ἐγὼ πρὸς σὲ ἔρχομαι.

 Πάτερ ἅγιε, τήρησον αὐτοὺς ἐν τῷ ὀνόματί σου οὓς δέδωκάς μοι, ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς. ὅτε ἤμην μετ' αὐτῶν ἐν τῷ κόσμῳ, ἐγὼ ἐτήρουν αὐτοὺς ἐν τῷ ὀνόματί σου οὓς δέδωκάς μοι ἐφύλαξα, καὶ οὐδεὶς ἐξ αὐτῶν ἀπώλετο εἰ μὴ ὁ υἱὸς τῆς ἀπωλείας, ἵνα ἡ γραφὴ πληρωθῇ. νῦν δὲ πρὸς σὲ ἔρχομαι, καὶ ταῦτα λαλῶ ἐν τῷ κόσμῳ ἵνα ἔχωσι τὴν χαρὰν τὴν ἐμὴν πεπληρωμένην ἐν αὑτοῖς. ἐγὼ δέδωκα αὐτοῖς τὸν λόγον σου, καὶ ὁ κόσμος ἐμίσησεν αὐτούς, ὅτι οὐκ εἰσὶν ἐκ τοῦ κόσμου, καθὼς ἐγὼ οὐκ εἰμὶ ἐκ τοῦ κόσμου. οὐκ ἐρωτῶ ἵνα ἄρῃς αὐτοὺς ἐκ τοῦ κόσμου, ἀλλ' ἵνα τηρήσῃς αὐτοὺς ἐκ τοῦ πονηροῦ. ἐκ τοῦ κόσμου οὐκ εἰσὶν καθὼς ἐγὼ ἐκ τοῦ κόσμου οὐκ εἰμὶ. ἁγίασον αὐτοὺς ἐν τῇ ἀληθείᾳ σου· ὁ λόγος ὁ σὸς ἀλήθειά ἐστι. καθὼς ἐμὲ ἀπέστειλας εἰς τὸν κόσμον, κἀγὼ ἀπέστειλα αὐτοὺς εἰς τὸν κόσμον· καὶ ὑπὲρ αὐτῶν ἐγὼ ἁγιάζω ἐμαυτόν, ἵνα καὶ αὐτοὶ ὦσιν ἡγιασμένοι ἐν ἀληθείᾳ. 

Οὐ περὶ τούτων δὲ ἐρωτῶ μόνον, ἀλλὰ καὶ περὶ τῶν πιστευόντων διὰ τοῦ λόγου αὐτῶν εἰς ἐμέ, ἵνα πάντες ἓν ὦσιν, καθὼς σύ, πάτερ, ἐν ἐμοὶ κἀγὼ ἐν σοί, ἵνα καὶ αὐτοὶ ἐν ἡμῖν ὦσιν, ἵνα ὁ κόσμος πιστεύσῃ ὅτι σύ με ἀπέστειλας. κἀγὼ τὴν δόξαν ἣν δέδωκάς μοι δέδωκα αὐτοῖς, ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς ἕν ἐσμὲν, ἐγὼ ἐν αὐτοῖς καὶ σὺ ἐν ἐμοί, ἵνα ὦσιν τετελειωμένοι εἰς ἕν, καὶ ἵνα γινώσκῃ ὁ κόσμος ὅτι σύ με ἀπέστειλας καὶ ἠγάπησας αὐτοὺς καθὼς ἐμὲ ἠγάπησας. 

Πάτερ, οὓς δέδωκάς μοι, θέλω ἵνα ὅπου εἰμὶ ἐγὼ κἀκεῖνοι ὦσι μετ' ἐμοῦ, ἵνα θεωρῶσιν τὴν δόξαν τὴν ἐμὴν ἣν δέδωκάς μοι, ὅτι ἠγάπησάς με πρὸ καταβολῆς κόσμου. πάτερ δίκαιε, καὶ ὁ κόσμος σε οὐκ ἔγνω, ἐγὼ δέ σε ἔγνων, καὶ οὗτοι ἔγνωσαν ὅτι σύ με ἀπέστειλας, καὶ ἐγνώρισα αὐτοῖς τὸ ὄνομά σου καὶ γνωρίσω, ἵνα ἡ ἀγάπη ἣν ἠγάπησάς με ἐν αὐτοῖς ᾖ κἀγὼ ἐν αὐτοῖς.

Πηγή: Κατά Ιωάννην ιζ' 1-26 

Πανορθόδοξη Σύνοδος και Γενική Ορθόδοξος Προσύνοδος, 1931

 

Αγιορείτικο Βήμα

Του Σεβ. Μητροπολίτη Ζιμπάμπουε Σεραφείμ Κυκκώτη

 

Ο μακαριστός Οικουμενικός Πατριάρχης Φώτιος απέστειλε το Φεβρουάριο του 1931 επίσημη επιστολή προς τους Μακαριωτάτους Προκαθημένους των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών για σύγκληση Γενικής Ορθοδόξου Προσυνόδου. Συγκεκριμένα σε επιστολή του προς τον τότε Αρχιεπίσκοπο Κύπρου μακαριστό Κύριλλο Γ΄ αναφέρει τα ακόλουθα:

«Μετά την αποστολήν προς τας αδελφάς Εκκλησίας κατά τον μήνα Οκτώβριον του παραληλυθότος έτους των εκτυπωθέντων Πρακτικών της συνελθούσης εν Αγίω Όρει Προκαταρτικής Διορθοδόξου Επιτροπής, την λήψιν δε ήδη και απαντήσεων παρά πασών σχεδόν των αδελφών Εκκλησιών, χωρούντες ασμένως περαιτέρω εν τη οφειλε-τική μερίμνη και ενεργεία υπέρ της αισίας συν Θεώ πραγματοποιήσεως της συγκλή-σεως και της Προσυνόδου, κατά τα κοινή εν Αγίω Όρει αποφασισθέντα, προέβημεν, συσκεψάμενοι μετά της περί ημάς Αγίας και Ιεράς Συνόδου, εις την εξής περί της Συνόδου απόφασιν.

Υπόψη δηλονούν έχοντες την πολλήν διευκόλυνσιν, ήτις κατά την γενικήν εκτίμησιν προήλθεν εκ της εκτυπώσεως και διαμονής μια εκάστη των αδελφών Εκκλησιών των Πρακτικών της Προκαταρτικής Επιτροπής ως προς το έργον της ιδιαιτέρας υφ’ εκά-στης Εκκλησίας μελέτης των υπό της Επιτροπής ορισθέντων θεμάτων της Προσυνόδου, και επαρκές ένεκα τούτου διάστημα χρόνου προς άνετον πάσαις ταις αδελφαίς Εκκλη-σίαις παρασκευήν ευρίσκοντες το χρονικόν διάστημα ενός και ημίσεως το πολύ έτους, έγνωμεν και ωρίσαμεν τελικώς ως χρόνον της συγκλήσεως της Γενικής Ορθοδόξου Προσυνόδου την Κυριακή της Αγίας Πεντηκοστής του έτους 1932, 19 Ιουνίου 1932, αφειμένου ούτω ακαθορίστου εισέτι μόνου του σημείου του τόπου της συγκλήσεως της Προσυνόδου, καθορισθησομένου ακολούθως εν καιρώ»[1].

 

Φαίνεται ότι ορατές δυσκολίες για την κοινή συνάντηση των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών οδήγησαν τον τότε Οικουμενικό Πατριάρχη Φώτιο να ακυρώσει ή μάλλον να αναβάλει την Γενική Ορθόδοξη Προσύνοδο. Για ακόμη μια φορά διαφάνηκε ότι χωρίς την κατάλληλη προετοιμασία μεταξύ των Ορθοδόξων Προκαθημένων ουδείς μπορεί να εγγυηθεί την επιτυχία οποιασδήποτε σημαντικής Διορθόδοξης Συνάντησης και μάλιστα Γενικής Ορθόδοξης Προσυνόδου.

Δεν αποκλείεται η αποτυχία αυτή να οδήγησε μετά από πέντε χρόνια το 1936 στην οργάνωση του Α΄ Πανορθόδοξου Θεολογικού Συνεδρίου, που «συνήλθεν εν Αθήναις τη πρωτοβουλία της Θεολογικής Σχολής Αθηνών. Την όλην οργάνωσιν του Συνεδρίου και την δημοσίευσιν των πρακτικών είχεν αναλάβει και έφερεν εις πέρας ο καθηγητής Αμίλκας Αλιβιζάτος. Λόγω των πολιτικών συνθηκών, του Συνεδρίου εκείνου δεν είχον μετάσχει αι Θεολογικαί Σχολαί της Εκκλησίας της Ρωσίας»[2].

Το ρήγμα ανάμεσα στην ορθόδοξη ενότητα ήταν ήδη ορατό, όχι ως προς την κοινή πίστη της Οικουμενικής Ορθοδοξίας, αλλά ως προς το θέμα της διοικήσεως και της κανονικής ευθύνης του συντονισμού των Ορθοδόξων.

 

 

ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΡΩΣΙΑΣ ΝΑ ΣΥΓΚΑΛΕΣΕΙ ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ, 1947

 

Το 1947 ο μακαριστός Πατριάρχης Ρωσίας Αλέξιος προσεκάλεσε δι’ εγκυκλίου επιστολής του τους Αρχηγούς των Αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών σε Πανορθόδοξο Συνέδριον, συγκαλούμενον υπ’ Αυτού στη Μόσχα με τον ακόλουθο κατάλογο ζητημάτων:

1. Σχέση του Βατικανού προς την Ορθοδοξία κατά τα τελευταία τριάκοντα έτη

2. Η Ορθόδοξος Εκκλησία και η Οικουμενική Κίνησις

3. Η δυνατότης της αναγνωρίσεως των Αγγλικανικών χειροτονιών υπό της Ορθοδόξου Εκκλησίας

4. Η Αρμενογρηγοριανή Εκκλησία, η Συροϊακωβιτική Εκκλησία, η Αιθιοπική Εκκλησία, η Συροχαλδαϊκή Εκκλησία και σχέσις αυτών προς την Ορθόδοξον Εκκλησίαν.

5. Κανονικά ζητήματα της Ρωσικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, περί του Ρωσικού σχίσματος, περί του ημερολογίου, περί παραδοχής των εκπεσόντων κληρικών και άλλα.

 

Ο τότε Αρχιεπίσκοπος Κύπρου μακαριστός Λεόντιος εκφράζοντας την κανονική τάξη των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών απάντησε στον Προκαθήμενον της Ρωσικής Εκκλησίας τονίζοντας του ότι «λυπούμεθα, ότι συμφώνως τη κανονική τάξει, δηλούμεν, ότι δεν αποδεχόμεθα την γενομένην πρόσκλησιν εις Πανορθόδοξον Συνέδριον. Τοιαύτην αρμοδιότητα έχει μόνον το Οικουμενικόν Πατριαρχείον Κωνσταντινουπόλεως, ως Πρώτον εν τη Ορθοδόξω Ανατολική Εκκλησία»[3].

Παρομοία ήταν κι η στάση κι άλλων Ορθοδόξων Προκαθημένων.

 

ΠΡΟΘΕΣΗ ΣΥΓΚΛΗΣΕΩΣ ΠΑΝΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΟ 1952.

Εκφράζοντας την αγωνία και την ευαισθησία πολλών Ορθοδόξων πιστών για καλύτερη παρουσία και συνεργασία των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, και μάλιστα για σύγκληση Πανορθοδόξου Συνόδου στο γνωστό εκκλησιαστικό όργανο της Εκκλησίας της Κύπρου «Απόστολος Βαρνάβας» του 1951 διαβάζουμε το ακόλουθο εύστοχο σχόλιο:

«Η σύγκλησις Πανορθοδόξου Συνόδου είναι αναγκαιοτάτη. Πλείστα όσα Πανορθοδόξου ενδιαφέροντος ζητήματα αναμένουν από δεκάδων ετών την εξέτασιν αυτών και λύσιν. Είναι διά τούτο αξία ολοθύμου επικροτήσεως και υποστηρίξεως η πρωτοβουλία της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ. Αθηναγόρου προς σύγκλησιν Πανορθοδόξου Συνόδου κατά το προσεχές έτος 1952. Το γεγονός δ’ ότι η Α.Θ.Π. αποστέλλει Επιτροπήν προς τας Ορθοδόξους Αυτοκεφάλους Εκκλησίας προς συζήτησιν ζητημάτων σχετικών προς την Πανορθόδοξον Σύνοδον, υπό την Προεδρίαν Ιεράρχου επιλέκτου, του Μητροπολίτου Σάρδεων κ. Μαξίμου, μαρτυρεί την απόφασιν Αυτής, όπως πραγματοποιηθή η σύγκλησις της Συνόδου.

Ευχόμεθα εξ όλης ψυχής, ίνα, επερχομένης πλήρους συμφωνίας μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών, συνέλθη η Πανορθόδοξος Σύνοδος, η οποία θα σημειώση εποχήν εν τη ιστορία της κατ’ Ανατολάς Ορθοδόξου Εκκλησίας, θα αποτελέση αφετηρίαν προόδου δι’ αυτήν και ακμής»[4].

 

Το νέο αξιόλογο στοιχείο στη παραπάνω αναφορά είναι ότι συνειδητοποιήθηκε εκ μέρους του Οικουμενικού Πατριαρχείου η αναγκαιότητα της κατάλληλης προετοιμασίας με τις προσωπικές επαφές μετά των υπολοίπων Ορθοδόξων Εκκλησιών για την επιτυχία της οργάνωσης οποιασδήποτε Διορθόδοξης συνάντησης. Τελικά οδηγηθήκαμε στις Πανορθόδοξες Διασκέψεις που ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1960 στη Ρόδο για τις οποίες θα γίνει αναφορά στη συνέχεια, μέσα στα πλαίσια παρουσιάσεως αξιόλογων ιστορικών κειμένων που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τη μεγάλη σημασία της Πανορθόδοξης Συνόδου, αλλά πολύ περισσότερο για να συνεχίσουμε όλοι μας να προσευχώμαστε για την ορατή ενότητα των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, για τη συνεργασία τους και την επιτυχία των εργασιών της Πανορθοδόξου Συνόδου. (Βλέπε περισσότερα στο Βιβλίο του Σεραφείμ Κυκκώτη, Ενότητα και Μαρτυρία της Ορθοδόξου Εκκλησίας στο σύγχονο κόσμο, Αθήνα, 2005, εκδόσεις Νεκτάριος Παναγόπουλος, σελ. 63 - 87).

Πανορθόδοξη Σύνοδος και Προκαταρκτική Διορθόδοξη Επιτροπή (Μονή Βατοπεδίου,1930)

 

ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΕΔΙΟΥ, 1930

Του Σεβ. Μητροπολίτη Ζιμπάμπουε Σεραφείμ Κυκκώτη

Κατόπιν συνεννοήσεως μεταξύ των Προκαθημένων των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών ο τότε Οικουμενικός Πατριάρχης Φώτιος συνεκάλεσε το 1930 Προκαταρτική Διορθόδοξη Επιτροπή στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου του Αγίου Όρους για να ετοιμάσει τα θέματα Μελλούσης Διορθοδόξου Προσυνόδου για την Μέλλουσα να συνέλθει Αγία και Μεγάλη Σύνοδο.

   Στη σχετική του επιστολή προς τους Προκαθημένους των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών αναφέρει τα ακόλουθα:

   “Eκ των ληφθεισών απαντήσεων των αδελφών Εκκλησιών περί της συγκλήσεως Προσυνόδου προ της Μεγάλης ή Οικουμενικής Πανορθοδόξου Συνόδου κατάδηλος εγένετο η ομόθυμος επιδοκιμαστική γνώμη αυτών υπέρ της τοιαύτης ελάσσονος το κατ’ αρχάς γενικής συναθροίσεως ως ευκοπώτερον τε εν ταις παρούσαις περιστάσεσι πραγματοποιησίμου και ως ασφαλέστερον επιτελούσης το ήσσονος εκτάσεως έργον αυτής, εν επί μέρους δε σημείοις τισί μόνον εξεφράσθησαν υπ’ ενίων αδελφών Εκκλησιών και γνώμαι ή ευχαί μικρόν τι απ’ αλλήλων διαφέρουσαι.

   Ούτως ουν της των αδελφών Εκκλησιών γνώμης εκδηλωθείσης, η Μετριότης ημών μετά της περί ημάς Αγίας και Ιεράς Συνόδου, στοχαζόμενοι της υπό πάσαν έποψιν αισίας και τελείας καταρτίσεως και ευοδώσεως της ιεράς ταύτης συναθροίσεως, ως πρώτης εν ταις εφέταις[1] και ελπιζομέναις τακτικαίς εφεξής, συν Θεώ, κανονικαίς Πανορθοδόξοις περί των γενικωτέρων εκκλησιαστικών ζητημάτων ιεραίς συνελεύσεσιν, έγνωμεν όπως προσκληθή και συνέλθη τη Κυριακή της Πεντηκοστής, 8η του προσεχούς μηνός Ιουνίου, εν τη εν Αγίω Όρει Ιερά Πατριαρχική Μονή του Βατοπεδίου προκαταρκτική Διορθόδοξος Επιτροπή, εν η εκπροσωπηθήσονται αι αδελφαί εκκλησίαι διά δύο εκάστη αυτών αγίων Αρχιερέων. Σκοπός και έργον της συγκαλουμένης Επιτροπής έσται, προς τη επισήμω εκ του σύνεγγυς πνευματική επικοινωνία αδελφών εν Χριστώ, εκπροσωπούντων την Αγίαν ημών Ορθόδοξον Εκκλησίαν, ο διά κοινής εξετάσεως και αποφάσεως τελικός καθορισμός εξ ενός μεν του διαγράμματος των τη μελλούση συγκληθήναι Προσυνόδω συζητηθησομένων θεμάτων εν οις περιληφθήσονται, ως εικός, εκ των πρώτων τα υπό επείγουσαν μορφήν προβάλλοντα ζητήματα του Ημερολογίου40 και του Πασχαλίου, ανταλλασσομένων επί τούτω προκαταρτικώς σχετικών σκέψεων, ως και της αναγκαίας των Αγίων Ορθοδόξων Εκκλησιών συνεργασίας, προς αντιμετώπισιν και εξουδετέρωσιν των ενεργειών των κατά της Ορθοδοξίας εργαζομένων εν τω παρόντι θρησκευτικών δοξασιών, ουνι-τισμού, χιλιασμού και είτινος ετέρου, εξ άλλου δε του αριθμού των εν τη Προσυνόδω Αντιπροσώπων των Αγίων αδελφών Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών»[2].

 Αποφάσεις της Διορθόδοξης Προκαταρτικής Επιτροπής του Αγίου Όρους, 1930

 

    «Ο υπό της εν Αγίω Όρει συνελθούσης Προκαταρτικής Διορθοδόξου Επιτροπής καταρτισθείς κατάλογος των θεμάτων της μελλούσης Προσυνόδου.

1. Το ζήτημα της Ρωσικής Εκκλησίας. Η Προκαταρτική Διορθόδοξος Επιτροπή, αναγράψασα τούτο πρώτον εν τω Καταλόγω, παρακαλεί την Α.Θ.Μ. τον Οικουμενικόν Πατριάρχην όπως προ της συγκλήσεως της Προσυνόδου ενεργήση, ίνα καταστή δυνατή η παρουσία εν αυτή κατά τινα τρόπον και Αντιπροσώπων της Ρωσικής Εκκλησίας, προερχομένων είτε έσωθεν είτε έξωθεν της Ρωσίας.

2. Στενωτέρα σχέσις και επαφή των Ορθοδόξων Εκκλησιών προς αλλήλας και τα προς τούτο μέσα, εν οις η ανταλλαγή σπουδαστών μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών και η αμοιβαία επίσκεψις διαφόρων Αποστολών εκ Κληρικών, Καθηγητών της Θεολογίας και Ιεροκηρύκων, χάριν πληρεστέρας επικοινω-νίας, δραστηριωτέρα συνεργασία των Ορθοδόξων Εκκλησιών εν ζητήμασι πνευματικοίς, ηθικοίς και κοινωνικοίς, επ’ αγαθώ των Ορθοδόξων λαών.

3. Μόρφωσις του Κλήρου (Θεολογική και Ιερατική) και η ανάγκη της Οργα-νώσεως αυτής υπό την άμεσον επίβλεψιν της Εκκλησίας, εξουδετερουμένης πάσης αντιθέτου τάσεως.

4. Μελέτη της ενεστώσης καταστάσεως της εν Αμερική Ορθοδόξου Εκκλησίας και των μέσων της θεραπείας και βελτιώσεως αυτής.

5. Εξεύρεσις των μέσων προς επαναφοράν του Ορθόδοξου Ανατολικού Μοναχικού βίου εις το αρχαίον αυτού κάλλος και την λαμπρότητα διά τε της εμμονής εις τας παραδόσεις και τους μοναστικούς κανόνας και διά της ανανεώσεως της πάλαι δράσεως αυτού, επιστημονικής, φιλανθρωπικής, εκπολιτιστικής και ιδία διά της καλλιεργείας των ιερών τεχνών.

6. Εξεύρεσις τρόπου σενεργασίας των Ορθοδόξων Εκκλησιών προς απόκρουσιν του αθεϊσμού και των διαφόρων πεπλανημένων Συστημάτων, οίον Μασωνισμού, Θεοσοφισμού, Πνευματισμού κ.τ.λ.

7. Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τας Ετεροδόξους Εκκλησίας εν τη Ανατολή και τη Δύσει, ήτοι:

Α. Σχέσεις εν πνεύματι αγάπης, ήτις κατά τον Απόστολον «πάντα ελπίζει», μετά

     των Ετεροδόξων Εκκλησιών (Αρμενίων, Κοπτών, Αβυσσηνών, Χαλδαίων,

     Ιακωβιτών, Παλαιοκαθολικών, Αγγλικανών), όσαι τείνουσι να προσεγγίσωσι

     προς την Ορθόδοξον Εκκλησίαν και δεν ενεργούσι προσυλητισμόν μεταξύ των

     Ορθοδόξων.

Β. Σχέσεις προφυλάξεως και αμύνης κατά των Ετεροδόξων, οίτινες ενεργούσι

     προσυλητισμόν και προσπαθούσι καθ’ οιονδήποτε τρόπον να βλάψωσι την

    Ορθόδοξον Εκκλησίαν (Ρωμαιοκαθολικισμόν – Ουνιτισμός, Προτεσταντισμός

     – Μεθοδισμός, Βαπτισταί, Χιλιασμός κ.τ.λ.).

8. Μελέτη του ζητήματος ποίοι των Αιρετικών και των Σχισματικών θα γίνωνται δεκτοί εις τους κόλπους της Ορθοδόξου Εκκλησίας διά Βαπτίσματος, ποίοι διά χρίσματος και ποίοι δι’ απλού λιβέλλου πίστεως.

9. Καθορισμός των όρων της ανακηρύξεως και αναγνωρίσεως του Αυτοκεφάλου Εκκλησίας τινός, ως και του αριθμού των γενικώς σήμερον ανεγνωρισμένων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, προς αμοιβαίαν κανονικήν αυτών κοινωνίαν και προς απρόσκοπτον συμμετοχήν αυτών εν ταις Πανορθοδόξοις Συνελεύσεσι και Συνόδοις. Ωσαύτως καθορισμός των όρων της αναγνωρίσεως Εκκλησίας τινός ως Αυτονόμου.

10. Κωδικοποίησις των Ιερών Κανόνων και των Κανονικών Διατάξεων, ίνα τύχωσιν εν καιρώ της εγκρίσεως της Οικουμενικής Συνόδου.

11. Μελέτη της σημερινής πράξεως εν ταις κατά τόπους Εκκλησίαις ως προς τα κωλύματα του Γάμου, ως προς τους λόγους Διαζυγίου και ως προς την νόμιμο τούτων διαδικασία. Ωσαύτως μελέτη του τρόπου, καθ’ ον θα επιτευχθή, εφ’ όσον τούτο είναι δυνατόν, ομοιόμορφος ως προς τα άνωθι πράξις εν τη καθόλου Ορθοδόξω Εκκλησία.

12. Διοργάνωσις των Πνευματικών Δικαστηρίων κατά τρόπον, ει δυνατόν, ομοιό-μορφον εν τη καθόλου Ορθοδόξω Εκκλησία και καταρτισμός Εκκλησιαστικής Ποινικής Δικονομίας.

13. Μελέτη τρόπου εκλογής των Αρχιερέων και δη των Πρώτων των Αυτοκε-φάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών, συμφωνοτέρου προς τους Ιερούς Κανόνας.

14. Μελέτη του ζητήματος του Ημερολογίου εν αναφορά προς την περί Πασχα-λίου Απόφασιν της Α’ Οικουμενικής Συνόδου και εξεύρεσις του τρόπου προς αποκατάστασιν της συμφωνίας μεταξύ των Εκκλησιών εν τω ζητήματι τούτω.

15. Ενιαία κατά το δυνατόν διάταξις του Τυπικού, συμφώνως τη Εκκλησιαστική Παραδόσει.

16. Μελέτη και εξεύρεσις των μέσων, διά των οποίων δέον να ενισχυθή μεταξύ των Ορθοδόξων Λαών ο Ορθόδοξος Χριστιανικός Πολιτισμός, υφ’ όλας τας εκδηλώσεις αυτού.

17. Μελέτη των μέσων προς υποστήριξιν και ενίσχυσιν της κατά παράδοσιν Βυζαντινής Τέχνης, εν ταις διαφόροις αυτής εκφάνσεσιν, ήτοι Εκκλησιαστική Μουσική, Εικονογραφία, Αρχιτεκτονική και τη τέχνη των Ιερών Αμφίων και Σκευών»[3]. (Βλέπε Βιβλίο Σεραφείμ Κυκκώτη, Ενότητα και Μαρτυρία της Ορθοδόξου Εκκλησίας στον σύγχρονο κόσμο,Αθήνα, 2005, εκδόσεις Νεκτάριος Παναγόπουλος, σελ. 59 – 62).

Orthodox Fundamentalism-Ορθόδοξος φονταμενταλισμός (text in English & Greek)

 by George E. Demacopoulos: Professor of Historical Theology; Director and Co-Founder, Orthodox Christian Studies Center  at Fordham University

One of the cornerstones of Orthodox Christianity is its reverence for the great Fathers of the Church who were not only exemplars of holiness but were also the greatest intellectuals of their age.  The writings of men like St. Basil the Great, St. Gregory the Theologian, and St. Maximos the Confessor have been and will always remain essential guides to Orthodox Christian living and Orthodox Christian faith.

Thus it is alarming that so many Orthodox clerics and monks in recent years have made public statements that reflect a “fundamentalist” approach to the Church Fathers.  And unless leaders of the Orthodox Church unite to repudiate this development, the entire Orthodox Church is at risk of being hijacked by extremists.

Like other fundamentalist movements, Orthodox fundamentalism reduces all theological teaching to a subset of theological axioms and then measures the worthiness of others according to them.  Typically, this manifests itself in accusations that individuals, institutions, or entire branches of the Orthodox Church fail to meet the self-prescribed standard for Orthodox teaching.  For example, when the Theological Academy of Volos recently convened an international conference to examine the role of the Fathers in the modern Church, radical opportunists in the Church of Greece accused it and its bishop of heresy.

The key intellectual error in Orthodox fundamentalism lies in the presupposition that the Church Fathers agreed on all theological and ethical matters.  That miscalculation, no doubt, is related to another equally flawed assumption that Orthodox theology has never changed—clearly it has or else there would have been no need for the Fathers to build consensus at successive Ecumenical Councils. 

The irony, as identified by recent scholarship on fundamentalism, is that while fundamentalists claim to protect the Orthodox Christian faith from the corruption of modernity, their vision of Orthodox Christianity is, itself, a very modern phenomenon.  In other words, Orthodoxy never was what fundamentalists claim it to be. 

Indeed, a careful reading of Christian history and theology makes clear that some of the most influential saints of the Church disagreed with one another—at times quite bitterly. St. Peter and St. Paul were at odds over circumcision.  St. Basil and St. Gregory the Theologian clashed over the best way to recognize the divinity of Holy Spirit.  And St. John Damascene, who lived in a monastery in the Islamic Caliphate, abandoned the hymnographical tradition that preceded him in order to develop a new one that spoke to the needs of his community.

It is important to understand that Orthodox fundamentalists reinforce their reductionist reading of the Church Fathers with additional falsehoods.  One of the most frequently espoused is the claim that the monastic community has always been the guardian of Orthodox teaching.  Another insists that the Fathers were anti-intellectual.  And a third demands that adherence to the teachings of the Fathers necessitates that one resist all things Western.  Each of these assertions is patently false for specific reasons, but they are all symptomatic of an ideological masquerade that purports to escape the modern world.

The insidious danger of Orthodox fundamentalists is that they obfuscate the difference between tradition and fundamentalism.  By repurposing the tradition as a political weapon, the ideologue deceives those who are not inclined to question the credibility of their religious leaders.

In an age when so many young people are opting out of religious affiliation altogether, the expansion of fundamentalist ideology into ordinary parishes is leading to a situation where our children are choosing between religious extremism or no religion at all.

It is time for Orthodox hierarchs and lay leaders to proclaim broadly that the endearing relevance of the Church Fathers does not lie in the slavish adherence to a fossilized set of propositions used in self-promotion.  The significance of the Fathers lies in their earnest and soul-wrenching quest to seek God and to share Him.

Ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της Ορθοδοξίας είναι η ευλάβεια της για τους μεγάλους Πατέρες της Εκκλησίας, οι οποίοι δεν υπήρξαν  μόνο υποδείγματα αγιότητας, αλλά και οι μεγαλύτεροι  διανοούμενοι της εποχής  τους. Τα κείμενα αγίων όπως ο Μέγας Βασίλειος, ο Γρηγόριος Θεολόγος ή ο  Μάξιμος Ομολογητής, αποτέλεσαν, και θα συνεχίσουν να αποτελούν, απαραίτητους οδηγούς στη χριστιανική πίστη και ζωή.

Είναι, όμως, ανησυχητικό το γεγονός ότι κατά τα τελευταία χρόνια, αρκετοί ορθόδοξοι κληρικοί και μοναχοί έχουν προχωρήσει σε δημόσιες δηλώσεις και τοποθετήσεις, εκφράζοντας μια «φονταμενταλιστική» προσέγγιση των Πατέρων της Εκκλησίας. Αν οι ηγέτες της Ορθόδοξης Εκκλησίας δεν ενωθούν και δεν συντονιστούν προκειμένου να αντιμετωπίσουν αυτή την εξέλιξη,  η  Ορθόδοξη Εκκλησία στο σύνολό τηςκινδυνεύει να κυριευθεί από εξτρεμιστές.

Όπως και άλλα φονταμενταλιστικά κινήματα, έτσι και ο ορθόδοξος φονταμενταλισμός περιορίζει ολάκερη τη θεολογική διδασκαλία σε ένα υποσύνολο θεολογικών αξιωμάτων, κρίνοντας στη συνέχεια την αξία  των  άλλων σύμφωνα με αυτά. Η τάση αυτή εκδηλώνεται  συνήθως  με  κατηγορίες σύμφωνα με τις οποίες μεμονωμένα άτομα, θεσμοί ή ολόκληροι κλάδοι της Ορθόδοξης Εκκλησίας δεν ανταποκρίνονται σ’ αυτό το αυτο-επιβαλλόμενο πρότυπο ορθόδοξης διδασκαλίας.  Για παράδειγμα, όταν η Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών Βόλου  διοργάνωσε  το 2010 ένα διεθνές συνέδριο  προκειμένου να εξεταστεί ο ρόλος των  Πατέρων στη σύγχρονη  εποχή, διάφοροι επικίνδυνοι καιροσκόποι στην Εκκλησία  της  Ελλάδος την κατηγόρησαν, όπως και τον τοπικό επίσκοπο, για αίρεση.

Το βασικό πνευματικό σφάλμα του ορθόδοξου φονταμενταλισμού έγκειται στην υπόθεση ότι οι Πατέρες της Εκκλησίας συμφωνούν μεταξύ τους σε όλα τα θεολογικά και ηθικά θέματα. Αυτή η παρανόηση συνδέεται, χωρίς αμφιβολία, με μια άλλη εξίσου εσφαλμένη πεποίθηση, ότι δηλ. η ορθόδοξη  θεολογία δεν έχει υποστεί καμία μεταβολή –ωστόσο κάτι τέτοιο δεν είναι αλήθεια, καθώς διαφορετικά δεν θα υπήρχε καμία ανάγκη για τους Πατέρες  να ενδιαφέρονται για την οικοδόμηση ενός consensus, μιας συμφωνίας δηλ.  στις διάφορες Οικουμενικές Συνόδους.

Η ειρωνεία, όπως προσδιορίζεται από την πρόσφατη μελέτη του φονταμενταλισμού, είναι ότι, ενώ οι φονταμενταλιστές ισχυρίζονται ότι προστατεύουν την ορθόδοξη χριστιανική πίστη από την διαφθορά της νεωτερικότητας, το όραμα που έχουν για τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό  είναι καθ’ αυτό ένα πολύ σύγχρονο φαινόμενο. Με άλλα λόγια, η Ορθοδοξία  ποτέ δεν ήταν αυτό που φονταμενταλιστές ισχυρίζονται ότι είναι.

Πράγματι, μια προσεκτική ανάγνωση της χριστιανικής ιστορίας και θεολογίας καθιστά σαφές ότι ορισμένοι από τους πλέον σημαίνοντες αγίους της Εκκλησίας είχαν διαφωνίες μεταξύ τους, μερικές φορές μάλιστα πολύ έντονες. Για παράδειγμα οι απόστολοι Πέτρος και Παύλος διαφωνούσαν σχετικά με την περιτομή. Ο Μέγας Βασίλειος και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος συγκρούστηκαν σχετικά με το ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για την αναγνώριση της θεότητας του Αγίου Πνεύματος. Και ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ο οποίος έζησε σε ένα μοναστήρι στα όρια του ισλαμικού  χαλιφάτου, εγκατέλειψε την προγενέστερή του υμνογραφική παράδοση,  προκειμένου να αναπτύξει μια νέα που θα ανταποκρινόταν στις ανάγκες της κοινότητάς του.

Είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι οι ορθόδοξοι  φονταμενταλιστές επιχειρούν να ενισχύουν την εκ μέρους τους απλουστευτική ανάγνωση των Πατέρων της Εκκλησίας, με επιπλέον αναλήθειες και ψεύδη. Ένα από αυτά τα πιο συνηθισμένα ψεύδη, είναι ο ισχυρισμός τους ότι ο μοναχισμός  υπήρξε ανέκαθεν ο θεματοφύλακας της ορθοδόξου διδασκαλίας.  Ένα άλλο επιμένει ότι οι Πατέρες ήταν αντίθετοι στο στοχασμό. Ενώ ένα τρίτο προβάλλει την ιδέα ότι η συμμόρφωση προς τη διδασκαλία των Πατέρων προϋποθέτει την αντίσταση προς οτιδήποτε προέρχεται από τη Δύση. Όλοι οι παραπάνω ισχυρισμοί είναι προφανώς λανθασμένοι  για συγκεκριμένους λόγους, ωστόσο αποτελούν όλοι μαζί συμπτώματα μιας ιδεολογικής μεταμφίεσης που επιδιώκει την απόδραση από το σύγχρονο κόσμο.

Ούπουλος κίνδυνος των ορθόδοξων φονταμενταλιστών είναι ότι συσκοτίζουν τη διαφορά ανάμεσα στην παράδοση και τον φονταμενταλισμό.  Χρησιμοποιώντας την παράδοση ως πολιτικό όπλο, ο ιδεολόγος εξαπατά εκείνους που δεν είναι διατεθειμένοι να αμφισβητήσουν την αξιοπιστία των θρησκευτικών ηγετών τους.

Σε μια εποχή που τόσοι πολλοί νέοι άνθρωποι επιλέγουν να μείνουν μακριά από κάθε θρησκευτική παράδοση και εκλησιαστικό θεσμό, η εξάπλωση της φονταμενταλιστικής ιδεολογίας στις ενορίες οδηγεί σε μια κατάσταση όπου ταπαιδιά μας καλούνται να επιλέξουν μεταξύ ενός θρησκευτικού εξτρεμισμού ή της καθολικής θρησκευτικής αδιαφορίας.

Είναι καιρός οι ορθόδοξοι αρχιερείς και οι λαϊκοί που κατέχουν υπεύθυνες θέσεις να διακηρύξουν προς κάθε κατεύθυνση ότι η ιδιαίτερη σπουδαιότητα των Πατέρων της Εκκλησίας δεν έγκειται στη δουλική τήρηση ενός απολιθωμένου συνόλου προτάσεων που χρησιμοποιούνται με σκοπό την αυτοπροβολή. Η σημασία των Πατέρων βρίσκεται στην ειλικρινή και από τα βάθη της ψυχής τους προσπάθεια αναζήτησης του Θεού και της συνάντησής τουμε τον κόσμο. Η φονταμενταλιστική ανάγνωση τόσο των Πατέρων όσο και της Αγίας Γραφής δεν οδηγεί ποτέ στον Θεό. Αντίθετα οδηγεί στην ειδωλολατρία.

* Γεώργιος Δημακόπουλος Καθηγητής Ιστορικής Θεολογίας, Διευθυντής και Συν-Ιδρυτής του Κέντρου Ορθοδόξων Χριστιανικών Σπουδών Πανεπιστήμιου Fordham, Νέα Υόρκη, Η.Π.Α.
Μετάφραση: Νικόλαος Ασπρούλης, Υπ. Δρ. Φιλοσοφίας ΕΑΠ, Επιστημονικός Συνεργάτης Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου και περιοδικού Θεολογία
ΠΗΓΗ: Το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο έχει δημοσιευτεί στο ιστολόγιο της Ελληνορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αμερικής: blogs.goarch.org/blog/-/blogs/orthodox-fundamentalism. Η ελληνική μετάφραση του κειμένου έχει δημοσιευτεί στο Πρακτορείο Εκκλησιαστικών Ειδήσεων, Amen (amen.gr). Το είδα: http://www.acadimia.org/index.php/el/nea-anakoinoseis/deltia-typou/613-orthodoksos-fontamentalismos