Γυναίκα και Χειροτονία στις Χριστιανικές Εκκλησίες: Οικουμενικές προοπτικές/Women and Ordination in the Christian Churches: International Perspectives, Συλλογικός Τόμος 2010

 Του Ιωάννη Λότσιου,

Η Θεματολογία της μετοχής της γυναίκας στη Ιεροσύνη είναι μια από τις πιο ενδιαφέρουσες αλλά και συνάμα σημαντικές εξελίξεις στην νεότερη ιστορία του Οικουμενικού Διάλογου και των σχέσεων μεταξύ των Εκκλησιών και Ομολογιών. Το βιβλίο, Γυναίκα και Χειροτονία στις Χριστιανικές Εκκλησίες: Διεθνής προοπτικές/Women and Ordination in the Christian Churches: International Perspectives, Editor(s): Ian Jones, Kirsty Thorpe, Janet Wootton,(T&T Clark Theology), Hardcover – September 30, 2008, αποτελεί μια συλλογή δοκιμίων στην επιστημονική ανάλυση του θέματος της χειροτονίας των γυναικών στα θεολογικά, κοινωνιολογικά και ανθρωπολογικά πλαίσια. Επίσης αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο το θέμα της χειροτονίας των γυναικών αποτελεί αντικείμενο επεξεργασίας, των συζητήσεων ή της θεσπίσεως του μέσα από τις διάφορα πολιτιστικά και εκκλησιαστικά σχήματα και του ζητήματος του μυστηρίου της ιεροσύνης μεταξύ των δύο φύλων, της σχέσεως μεταξύ ανδρών και γυναικών κληρικών κ.α..

Ο Συλλογικός τόμος προέρχεται από ένα Συνέδριο στην Μ. Βρετανία το 2006 με πολλούς εκπροσώπους των διαφόρων δογμάτων, Εκκλησιών και Ομολογιών. Αφορμή υπήρξε η διεύρυνση της εμπειρίας της Εκκλησίας της Αγγλίας να χειροτονεί γυναίκες ιερείς, κατά την περίοδο 1994-2006 σε σύγκριση με εκείνες τις αγγλικανικές Εκκλησίες που δεν αποφάσισαν την είσοδο στης γυναίκας στον κλήρο, καθώς και με τον υπόλοιπο Χριστιανικό κόσμο. 

 Ο Συλλογικός τόμος, περιέχει οικουμενικές αντιλήψεις και αξιοσημείωτες θεολογικές συνεισφορές, απαραίτητο στοιχείο για την θεολογική έρευνα. Περισσότερο, οι αναφορές των ιστορικών, κοινωνιολογικών και δια-πολιτισμικών δεδομένων, προβληματισμών και προκλήσεων, σχετικά με το ρόλο των γυναικών σε μια συνύπαρξη των Εκκλησιών και των Ομολογιών στο σύγχρονο κοινωνικό γίγνεσθαι, αποτελεί πηγή θεολογικής κατάρτισης. Επίσης, ενημερώνει για σημαντικά και αμφισβητούμενα ζητήματα που σχετίζονται με τις θεμελιώδεις σχέσεις μεταξύ θεολογίας, εκκλησιολογίας, οικουμένης, ιεροσύνης των δύο φύλων. 

Βιβλιοκρισία βλέπε Angela Shier-Jones, ‘’ Women and Ordination in the Christian Churches’’, στο Ecclesiology, (2010), σ. 216-219.

Περιεχόμενα/ Contexts

Introduction
Ian Jones, Kirsty Thorpe and Janet Wootton
Part I: Theological Perspectives

1. Hermeneutical Questions: the Ordination of Women in the Light of Biblical and Patristic Typology
Frances Young

2. The Ordination of Women in the Roman Catholic Church
Catherine Gyarmathy-Amherd

3. The Ordination of Women from an Orthodox Perspective
Katerina Karkala-Zorba

4. Should Theological Education Be Different for Clergywomen? Doing Women's Work; in a Mainline Protestant Seminary
Ellen Blue

5. Doing Leadership Differently? Women and Senior Leadership in the Church of England
Rosie Ward

Part II: Historical Perspectives

6. Winifred Kiek, Migration and the Prophetic Role of Congregational Women Ministers in Australia, 1927-1977
Julia Pitman

7 Women and Ministry within the British Unitarian Movement
Ann Peart

8. The Process in the Church of Sweden towards the Ordination of Women as Priests and the Consecration of Women as Bishops
Christina Odenberg

9. The Ordination of Women in Africa: a Historical Perspective
Esther Mombo

10. Women's Ordination in the Old Catholic Churches of the Union of Utrecht: Discussion, Decision-Making and Reception
Angela Berlis

Part III: Sociological Perspectives

11. Forever pruning? The Path to Ordained Women's Full Participation in the Episcopal Church of the United States of America
Adair Lummis

12. The Feminisation and Professionalisation of Ordained Ministry within the M'ohi Protestant Church in French Polynesia
Gwendoline Malogne-Fer

13. Neither Male nor Female: Tradition, Ordination and Nigerian Female Leaders of New Generation Churches
Bolaji Bateye,

14 One Ministry, Separate Spheres: The Experiences of Ordained Women in Senior Leadership in The Salvation Army in the UK
Helen Cameron and Gillian Jackson

15. Daughters of Jerusalem, Mothers of Salem: Caribbean Women in the Ministry of the Anglican Church
Evie Vernon

AFTERWORD
Ian Jones

Source:bloomsbury 

Διεθνές Θεολογικό Συνέδριο για τις «Διακόνισσες, τη χειροτονία των γυναικών και την Ορθόδοξη Θεολογία». International Theological Conference on "Deaconesses, Ordination of Women and Orthodox Theology", 22-24,January 2015 in Thessaloniki, Greece

CENTER OF ECUMENICAL, MISSIOLOGICAL AND ENVIRONMENTAL STUDIES "METROPOLITAN PANTELEIMON PAPAGEORGIOU" 

ΚΕΝΤΡΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΩΝ, ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΙΚΩΝ ΚΑΙ 
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ
"ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΩΝ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ¨

Tο Κέντρο Οικουμενικών, Ιεραποστολικών και Περιβαλλοντικών Μελετών «Μητροπολίτης Παντελεήμων Παπαγεωργίου» (CEMES),  ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 2011. Αποτελεί "Εταιρεία Αστικής Ευθύνης" και έχει ως στόχο την προώθηση και θεολογική τεκμηρίωση κάθε μορφής οικουμενικού και διαθρησκειακού διαλόγου της κατά Ανατολάς Ορθοδόξου Εκκλησίας, την προώθηση του αυθεντικού Ορθοδόξου ιεραποστολικού ιδεώδους, την ενίσχυση των ιεραποστολών της Εκκλησίας, καθώς και την καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης για τη διατήρηση της ακεραιότητας της κτιστής δημιουργίας.    

                                                                                                                                           

DEACONESSES, ORDINATION OF WOMEN AND ORTHODOX THEOLOGY
International Conference to Honor Prof. Emeritus Evangelos Theodorou

60 years ago Emeritus Professor Evangelos Theodorou, 93 years old now, opened the discussion within the Orthodox theological circles on the thorny issue of the Ordination of Women with his dissertation on the deaconesses. To honor this pillar of modern Greek Orthodox theology the Center of Ecumenical, Missiological and Environmental Studies “Metropolitan Panteleimon Papageorgiou” (CEMES) organized an Online International Theological Seminar, using the BigBlueButton platform of the e-conferencing facilities of the Aristotle University of Thessaloniki, Greece.

The Concept of the Seminar
The Orthodox Church for more than a generation now has taken a concrete position on the issue of the Ordination of Women in the Sacramental Priesthood, expressed in the final document of the famous Rhodos Conference. Quite recently, however, a number of distinguished Orthodox theologians have expressed some reservations concerning the theological arguments put so far officially forward. The reformulation by Metropolitan of Diokleia Kallistos (Ware) of his seminal and primordial argumentation on the ordination of women, the tireless and prayerful approach to the issue by the late Elizabeth Behr-Sigel, as well as her titanic struggle for the overall place of women in the Orthodox Church, including the liturgy, or the expressed theological views by the late Nikos Matsoukas, one of the greatest Orthodox dogmatic theologians, to mention just few, in addition to a considerable number of theological dissertations by Orthodox theologians, not to mention other well documented positions by both Orthodox and non-Orthodox theologians, seem to have challenged the official Orthodox, but also Roman Catholic, position.

Addressing two decades ago the Anglican communion during their Lambeth Conference Metropolitan of Pergamon John (Zizioulas), representing the Ecumenical Patriarchate, warned all concerned that the problem cannot be solved by using either the argument from sociology or the argument from tradition. What is desperately needed is to address this delicate issue, which has caused painful divisions among, as well as across, almost all Christian traditions, on the basis of a sound theological ground.

The seminar, which started early October 2013 in the traditional face-to-face conventional way, aimed at scrutinizing all the theological arguments, both for and against the possibility of the ordination of women in the sacramental priesthood, in order to provide the Orthodox Church and the world Christian community with all the authentic theological (not just sociological or traditional) evidence.

International Ecumenical ConferenceAfter the end of the seminar (June 3) CEMES, together with other Orthodox academic institutions, will organize an International Ecumenical Theological Conference on "Diaconesses, Ordination of Women and Orthodox Theology, dedicated to Prof. Evangelos Theodorou. The official languages of the conference will be English and Greek, and will take place in both conventional and electronic form in December 2014-January 2015.

The conference will be open to all interested academic or cleric theologians, and the call for papers from July 2014 to the end of September 2014. All speakers will be invited to submit a 300 word (max) abstract and a short CV with a photo to the secretariat of CEMES (cemes2014@gmail.com) to be posted in advance to the website of the Conference. The speakers’ papers may be rooted in the areas of biblical, patristic, liturgical or fundamental theology, or other related to the subject areas. All registered speakers will present a 30 minutes final paper (approx 4000 words).  In the case of a large number of candidates selected speakers will address the plenary, whereas the rest to smaller groups arranged according to the topic. All accepted papers will be considered for publication.

Electronic Conference InformationFor both presenters and attendees of the conference from around the globe no extra software is needed, and Webinar access will be provided by the organizers entirely for free. All is needed is registration to the secretariat of CEMES (cemes2014@gmail.com). All registered participants, speakers and attendees, will be given very simple instructions how to use the electronic platform and enter the plenary or group rooms of the conference. Thus they will be able to present, and listen to or watch presentations from anywhere in the world with just a reliable internet connection and a computer. To all those who would wish to receive a certificate, the academic committee will provide one.

All further information about the conference, as well as details how to register, or to view biographies of the registered speakers and the abstracts of their paper, will be displayed on this website later.

The Concept of the Conference on the basis of the dilemmas posed in the course  of the international post-graduate/post-doctoral seminar on «Deaconesses, Ordination of Women and Orthodox Theology»

We should ask ourselves:
1. Historically, is the exclusion of women from the sacramental priesthood based on human law (de jure humano) or divine law (de jure divino)?
2. On the thorny issue of the ordination of women, should the Orthodox Church and her theology use canonical, liturgical, Trinitarian, Christological, ecclesiological, eschatological or sociological criteria?
3. In selecting theological criteria, should priority be given—and if so, how much—to the long-standing “primary” liturgical tradition of the Church, over the various doctrinal expressions that were subsequently formulated?
4. Is it legitimate to use human, biological concepts of gender and the supposedly masculine or feminine structures of each of the persons of the Holy Trinity?
5. Does the Church’s acceptance of the dominant stereotypes of social appearance and behavior, as well as elements of an institutional character, belong to divine or human law? On an ethical level, does this, rather than confronting gender-based violence (GBV), actually lay the foundation for it and perpetuate it?
6. How and to what extent does the basic theological position that at the eschatonthere will be no discrimination based on biological sex influence the debate about the ordination of women?
7. If our secularized society today seems to have moved beyond the biblical principle of “woman from man,” is it necessary—and, if so, to what extent—to abolishpatriarchalism in the Christian Church?
8. Over the course of history, the Christian priesthood has been rationally juxtaposed to deified worldly power, magic, mystery cults, and orgiastic rites, which sometimes worshiped feminine life in creation. What significance, therefore, can we attribute to the Paschal sacrifice of the (male) Christ and the final victory over all these binding authoritarian forces that lead to death, and what impact does this have on the issue of women's ordination?
9. Given the kenotic sacrificial love and ascetic assumption of the world with a view toward the sanctification of all things, how can we prevent the association of women's ordination with secular games of power, subjugation to the egocentricity of the human beings, male or female, and subordination to the priority of an instinctual life whose greed rapes the natural environment?
10. Does the invocation of elements of ontological reduction and the division of humans into two hierarchically superimposed sexes negate the doctrine of the Divine Incarnation and annul its objectives?
11. Does the presence of demonic elements (e.g., ideas about women being cursed for their culpability in the Fall and their eternal punishment in subjugation to men, as well as about their impurity with their consequent marginalization in the Church’s life of worship and administration, etc.) compromise the Church’s witness to the world, raising in addition an enormous ethical problem?
12. Does the exclusive “male priesthood”—derived from the historically indisputable male form of the Incarnate God—constitute a binding element of divine grace? How strong is this theological argument?
13. If, according to Orthodox Christian anthropology, the archetype of the human being is Christ, does the invocation then of the male sex of the Word of God provide theological, canonical, historical-critical, and liturgical grounds for the exclusion of women from the sacramental priesthood?
14. If every human person is created unique, complete and free, designed to achieve deification (theosis) through his/her virtuous life, how is possible theologically to define the nature of human beings, or even their virtuous life, on the basis of gender? Does this not lead to a denial of the completeness of human nature at the crown of creation, as well as its call to the “likeness of God”?
15. Regarding the ministry of the priesthood, does not the selective use and transfer of practices based on gender—which theologically and anthropologically permit the impairment of the human person—substantially undermine rather than encourage the achievement of the Orthodox ideal of theosis?
16. If the human person is determined by his/her relationship with others, and if the Eucharistic community is, for the Orthodox, the primary framework for constructive and virtuous relationships, which are fully possible for both men and women, perhaps then women are not only capable of entering the sacramental priesthood, but are actually needed for it, so that the members of the body of Christ have, in the person of their pastors, examples of more fully embodied virtue?
17. Great theologian saints, such as St. Gregory the Theologian and St. John Chrysostom, speak about the priesthood with metaphors based not on male paternal models, but rather on examples of virtue for the community. Additionally, both hierarchs use both masculine and feminine metaphors to describe the method and the ministry of the priesthood. What theological arguments, therefore, can justify the exclusion of women from this priesthood?
18. How important, for the Orthodox Church’s theological arsenal, is the fact that the institution of deaconesses has a conciliar ecumenical and canonical foundation, which in fact has never been repealed by subsequent synodal decision?
19. Since deaconesses were installed into their ministry through ordination (hierotonia), which was the same as that for the major orders of the clergy, and not by simple laying on of hands (hierothesia), and their ordination had an absolute likeness in form and content with the ordinations of the major order of the clergy, what does this mean for the general issue of women's ordination?
20. Can the proposed distinction of the special priesthood into “diaconal” and “hierourgic,” i.e., a quantitative rather than qualitative distinction, have an effect on the general issue of women's ordination?
21. What impact does the close terminological connection that Basil the Great makes, repeatedly, between “diaconal” and “hierourgic” have on the general issue of women's ordination?
22. How can the clear assurance in the ancient prayers that Christ did not ban womenalso from having liturgical duties in the churches (ὁ μηδὲ γυναίκας …λειτουργεῖν τοῖς ἁγίοις οἴκοις σου ἀποβαλλόμενος) possibly lead to a change in the Orthodox Church’s stance regarding the ordination of women into the special sacramental priesthood?
23. How can the interpretation in the canonical sources that the deaconess, as a symbol of the Holy Spirit, held a higher position even than that of the presbyters, who were considered symbols of the Apostles, affect the possibility of upgrading the status of women in relation to the theological legitimacy of their participation in the special sacramental priesthood?
24. Can Orthodox bishops at any time, without any relevant conciliar decision, ordain deaconesses and accept them into the major orders of the clergy?
25. If the Orthodox Church is characterized by its liturgical (and Eucharistic) theology, how crucial is it today to revive the institution of deaconesses ordained for their necessary missionary witness, particularly in the area of Orthodox Church ministry?
26. Even with the current («τό γε νυν έχον», based on tradition and the canonical order of the Church) exclusion of women from the sacramental priesthood, can the Church ignore the calls and contemporary challenges for a stance more consistent with the core of her theology?
27. Throughout Western Christian history, there has been a gradual degradation of women on three issues: the position of Mary Magdalene, of St. Junia, and the institution of deaconesses. The long-standing tradition of the East, on the other hand, which has now been scholarly confirmed, takes pride in these persons and institutions. How could this affect the position of the Orthodox Church?
28. How can the indisputable evidence in the New Testament and in the first Christian centuries of important women “apostles” (e.g., Junia), scientifically now and unanimously accepted, affect the Orthodox theological argument on the issue of women's ordination?
29. Does Patriarch Gregory of Antioch’s reference connecting women, until the 6th century, with both the apostolic office and the ordination («Μαθέτω Πέτρος ὁ ἀρνησάμενός με, ὃτι δύναμαι καὶ γυναῖκας ἀποστόλους χειροτονεῖν» PG 88, 1864b) not demonstrate that there is at least some evidence that the Church held a different attitude in the Eastern Christian tradition regarding the liturgical role of women?

Thursday 22.1.15Amphitheatre ΙΙΙ, Building of ΚΕDΕΑ of AUTH

18:00-18:30 Greek Time (16:00-16:30 GMT)
 Official Opening – Greetings from Ecclesiastical and Academic Institutions

18:30-19:00 Greek Time (16:30-17:00 GMT)
Laudatum for Prof. Emeritus Evangelos Theodorou
By Prof. Kyriaki Fitzgerald-Karydoyanes

19:00-19:30 Greek Time (17:00-17:30 GMT)
Response by the Honored Prof. Emeritus Ev. Theodorou

19:30-20:00 Greek Time (17:30-18:00 GMT)
Introduction to the Conference
By Prof. Emeritus Petros Vassiliadis


1st Session (Electronic)
Chairwoman: Prof. Niki Papageorgiou of AUTH

22:00-22:30 Greek Time (20:00-20:30 GMT)
“Τhe Theological Presuppositions and Logical Fallacies
 in much of the Contemporary Discussion of the Ordination of Women”
Prof. Valerie Karras

22:30-23:00 Greek Time (20:30-21:00 GMT)
"Catholic Women Deacons: Past Arguments and Future Possibilities"
Dr. Phyllis Zagano

23:00-23:30 Greek Time (21:00-21:30 GMT)
“The Problematic οf the Catholic Church on Deaconesses and the Ordination of Women”
Dr. Dimitrios Keramidas



Friday 23.1.15
Amphitheatre ΙΙΙ, Building of ΚΕΔΕΑ of AUTH

2nd Session
Chairman: Prof. Miltiadis Konstantinou ,
Dean of the Theological School of AUTH

9:00-9:30 Greek Time (7:00-7:30 GMT)
 “Lex orandi est Lex Credendi: Women Deacons as Emissaries of Divine Eleos:
The Witness of the Ordination Rite”
Prof. Kyriaki Fitzgerald-Karydoyanes

9:30-10:00 Greek Time (7:30-8:00 GMT)
“The Inclusive Language from an Orthodox Perspective
in Relation to the Ordination of Deaconesses”
Prof. Fr. Emmanuel Clapsis of HC

10:00-10:30 Greek Time (8:00-8:30 GMT)
The Diaconal Ministry in the Orthodox Church
Prof. Fr. John Chryssavgis

3rd Session 
Chairman: Prof. Emeritus Petros Vassiliadis of AUTH

11:00-11:30 Greek Time (9:00-9:30 GMT)
“Junia as an Apostle and the Consequences for the Ordination of Deaconesses”
Prof. Emeritus  John Karavidopoulos

11:30-12:00 Greek Time (9:30-10:00 GMT)
“May Magdalene and the Deaconesses”
Cand. Dr. Ekaterina Drosia

12:00-12:30 Greek Time (10:00-10:30 GMT)
“The Ordination of Deaconesses and the Gender and Genderless of the Incarnate Christ”
Dr. Konstantine Yokarinis

4th Session
  Chairman: Prof. Fr. John Chryssavgis

12:30-13:00 Greek Time (10:30-11:00 GMT)
“The Religious Historical and Sociological Typology of Women’s Submission to Men.
The Ecclesiological Consequences on the Ordination of Women”
Prof. Christophoros Arvanitis

13:00-13:30 Greek Time (11:00-11:30 GMT)
“Orthodox Christian Anthropology”
Prof. Konstanitinos Agoras

13:30-14:00 Greek Time (11:00-12:00 GMT)
 “Women’s Ordination and the Eschatological Body.
Towards an Orthodox Anthropology beyond Sexual Difference”
Prof. Spyridoula Kypriou-Athanasopoulou

5th Session (Electronic)
Chairwoman: Prof. Kyriaki Fitzgerald-Karydoyanes of HC

16:00-16:30 Greek Time (14:00-14:30 GMT)
“Unique Bodies, Unique Gifts: Towards a Liturgy that Deifies”
Dr. Μaria Gwyn McDowell

16:30-17:00 Greek Time (14:30-15:00 GMT)
 “Women and Diaconal Ministry in the Orthodox Church:
Past, Present, and Future”
Cand. Dr. Teva Regule

17:00-17:30 Greek Time (15:00-15:30 GMT)

 “The Order of Deaconesses and Liturgical Renewal in the Orthodox Church: Historical, Teleturgical and Theological Aspects”
Srboljub Ubiparipović

6th Session
Chairman: Prof. Georges Martzelos of AUTH

17:30-18:00 Greek Time (15:30-16:00 GMT)
“The Canonical Tradition on Issues of the Role and Witness of Women
 in the Liturgical Life of the Church”
 Prof. Theodore Yagou of AUTH

18:00-18:30 Greek Time (16:00-16:30 GMT)
“The Ordination of Deaconesses in the Orthodox LiturgicalTradition”
Prof. Panagiotis Skaltsis of AUTH

18:30-19:00 Greek Time (16:30-17:00 GMT)
“Problems in the Rejuvenation of the Ministry of Deaconesses”
Prof. Dimitra Koukoura

 7th Session
Chairman: Prof. Theodore Yagou, 
President of the Department of Pastoral and Social Theology of AUTH

 19:30-20:00 Greek Time (17:30-18:00 GMT)
“Martha and Mary as Models of Christian Witness”
Prof. Niki Papageorgiou

20:00-20:30 Greek Time (18:00-18:30 GMT)
“The Theological Significance of Perichorisis:
Its Consequenses for the Ordination of Deaconesses”
Dr. Ioanna Sahinidou

20:00-20:30 Greek Time (18:00-18:30 GMT)
“Woman from Man…Judge among yourselves,” I Cor 11: 8b, 13a:
Social Transformation, Demythologizing Female Deities or Paschal Reversal?
Dr Evanthia Adamtziloglou


Saturday 24.1.15
Amphitheatre “Metr. Panteleimon Papageorgiou”
H. Μ. of St. Theodora of Thessaloniki

  8th Session
Chairman: Prof. Chrys. Stamoulis  
President of the Department of Theology of AUTH

 9:30-10:00 Greek Time (7:30-8:00 GMT)
“The Question of Women’s Ordination: Feminist Ecclesiological Challenge
or Feminist Promotion? Comments on the Rhodos Document”
Dr. Ioannis Lotsios

 10:00-10:30 Greek Time (8:00-8:30 GMT)
“The personality of Elisabeth Behr- Sigel and the Order of Deaconesses”
Prof. Eleni Kasselouri

10:30-11:00 Greek Time (8:30-9:00 GMT)
“Deaconesses and Ordination of Women in the Theology of Nikos Matsoukas” 
Cand Dr. Maria Chatziapostolou

9th  Session
Chairwoman: Prof. Anna Koltsiou of AUTH

11:30-12:00 Greek Time (9:30-10:00 GMT)
“The Order of Deaconesses in the Ancient Non Calchedonian Orthodox Churches:
Sources, Historical Process and Modern Situation ”
Dr. Nikolaos Kouremenos

12:00-12:30 Greek Time (10:00-10:30 GMT)
“The Official Discussion on Women’s Ordination within the Anglican Communion”
Prof. Vassiliki Stathokosta

 12:30-13:00 Greek Time (10:30-11:00 GMT)
“The Theological Problematic in the Various Protestant Denominations”
Soririos Boukis M.Th.

 10th  Session  
Chairman: Prof. Fr. Emmanuel Clapsis of HC

13:00-13:30 Greek Time (11:00-11:30 GMT)
“Thomas Aquinas’ Influence on the Christian View on Women”
Prof. Metr. of Proussa Elpidophoros of AUTH

13:30-14:00 Greek Time (11:30-12:00 GMT)
“The Liturgical Presence of Women in Ancient Greece”
Prof. Anna Koltsiou of AUTH

14:00-14:30 Greek Time (12:00-121:30 GMT)
“Human Sexuality in the Latin Patristic Tradition”
Prof. Fotios Ioannidis of AUTH

11th Session (Electronic)
Chairwoman: Prof. Dimitra Κοukoura of AUTH

 17:00-17:30 Greek Time (15:00-15:30 GMT)
“Ordination, Apostolic Succession, and Ecumenism”
Elizabeth M. Smith

17:30-18:00 Greek Time (15:30-16:00 GMT)
 “Orthodox Theological Criteria from 1 Peter
for Women’s Ordination in the Church”
Arthur J. Keefer - Greece

18:00-18:30 Greek Time (16:00-16:30 GMT)
“Problematic English Language in the Church of the Triune God”
Prof. Emeritus Stuart Hall of Oxford

 12th Session
Chairman: Prof. Emeritus Antonios-Emil Tachiaos of AUTH

18:30-19:00 Greek Time (16:30-17:00 GMT)
“Women in the History of the Church”
Lecturer Antonia Kyriatzi

19:00-19:30 Greek Time (17:00-17:30 GMT)
“The Role of Haeresies in Shaping the Patristic Teaching on Women”
Dr. Evangellia Voulgaraki-Pisina

 19:30-20:00 Greek Time (17:30-18:00 GMT)
“The Role of Women in the Church according to Patristic Documents
up to the 5th Ecumenical Council”
Dr. Eirini Aremi

13th Session 20:00-20:30 Greek Time (18:00-18:30 GMT)
Conclusion of the Conference – Perspectives for the Future


ORGANIZATION

THEOLOGICAL SCHOOL OF AUTH
THEOLOGICAL SCHOOL OF HOLY CROSS, BOSTON USA
CENTER OF ECUMENICAL, MISSIOLOGICAL AND ENVIRONMENTAL STUDIES
«METROPOLITAN PANTELEIMON PAPAGEORGIOU» (CEMES)


SCIENTIFIC COMMITTEE
Fr. JOHN CHRYSSAVGIS
Fr. EMMANUEL CLAPSIS
KYRIAKI FITZGERALD-KARYDOYANES
MILTIADIS KONSTANTINOU
GEORGIOS MARTZELOS
PETROS VASSILIADIS

ORGANIZATION COMMITTEE
ΝΙΚI PAPAGEORGIOU
ELENI KASSELOURI
ΑΝΤOΝΙΑ ΚΥRIATZI
ΕVΑNTHIA ADAMTZILOGLOU
AIKATERINI DROSIA
ΝΙΚΟS DIMITRIADIS
PAVLOS VASILEIADIS

PRESS AND MEDIA
MOSCHOS GOUTZIOUDIS

SECRETARIAT
DIMITRIOS NIKIFOROS
EVAGELLOS ΑΝΑSΤΑSΙΟU
ΤRΙΑΝΤΑFΥLLΟΣ ΑLΕXΙΟU

The Printed Program
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΓΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ

(+) Πρωτ. Μαρίνου Γεωργακοπούλου
Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὅπου ὑπάρχει πνευματικὴ ὠφέλεια, ἐκεῖ πολλὲς φορὲς ἐπικρατεῖ συσκότιση καὶ κυκλοφοροῦν διαφορετικὲς ἐξηγήσεις καὶ ἀντιλήψεις οἱ ὁποῖες δυσκολεύουν τοὺς Χριστιανοὺς νὰ ἐπωφεληθοῦν ὅσο πρέπει καὶ ταιριάζει τὶς ἁγιαστικὲς πράξεις τῆς Ἐκκλησίας μας. Γι᾿ αὐτὸ θεωροῦμε σκόπιμο ἀπὸ τὶς στῆλες τοῦ μικροῦ αὐτοῦ ἐνοριακοῦ ἐντύπου νὰ δοῦμε μὲ συντομία τὴν περίπτωση τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ, ὅπως μᾶς τὴν διασώζει ἡ γραπτὴ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας. 

Καὶ πρῶτα - πρῶτα· Τί εἶναι ὁ Ἁγιασμός;

Γράφει ὁ καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν κ. Εὐάγγελος Θεοδώρου στὸ περιοδικὸ «Ἐφημέριος» τοῦ ἔτους 1965, σελ. 10 κ.ἑ.· «Ἁγιασμὸς τῶν ὑδάτων εἶναι ἡ τελετουργικὴ πρᾶξις, διὰ τῆς ὁποίας ὕδωρ καθαγιάζεται δι᾿ ὡρισμένων εὐχῶν καὶ ἐπικλήσεως τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὡς καὶ διὰ σταυροειδοῦς εὐλογίας καὶ ἐμβαπτίσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Ἡ τελετὴ αὕτη λέγεται «Ἁγιασμὸς» ἀκριβῶς διότι διὰ τοῦ ηὐλογημένου ὕδατος καὶ «τῆς τούτου μεταλήψεώς τε και ῥαντισμοῦ» πιστεύομεν, ὅτι ἁγιαζόμεθα καὶ καθαριζόμεθα τῶν ἁμαρτιῶν. Διὰ τοῦτο «δεόμεθα τοῦ Θεοῦ», ὅπως τὸ ἀγιαζόμενον ὕδωρ γένηται ἰαματικὸν ψυχῶν καὶ σωμάτων καὶ πάσης ἀντικειμένης δυνάμεως ἀποτρεπτικόν.» 

Ἡ χρησιμοποίηση ἁγιασμένου νεροῦ συναντᾶται σὲ πολὺ παλαιοὺς χρόνους τῆς ζωῆς τῶν χριστιανῶν.
Ἀπὸ ἀρχαίους ἐκκλησιαστικοὺς ἱστορικούς, ὅπως εἶναι ὁ Ἐπιφάνιος, ὁ Θεοδώρητος κ.ἄ., ἀναφέρονται θαύματα ποὺ ἔγιναν μὲ τὸ ῥαντισμὸ ἁγιασμένου νεροῦ, ποὺ ἁγιάστηκε μόνο μὲ τὴ σφράγιση διὰ τοῦ τύπου τοῦ Σταυροῦ καὶ τῆς ἐπίκλησης τοῦ Ἁγ. Πνεύματος. 

Ὁ καθηγητὴς Παν. Τρεμπέλας, στὸν Α´ τόμο τῆς Θρησκευτικῆς καὶ Χριστιανικῆς Ἐγκυκλοπαίδειας (Ἀθῆναι 1936, σελ. 136) γράφει σχετικῶς· «Ἡ χρῆσις ὕδατος ἐπὶ σκοποῦ ἰάσεως ἀσθενῶν ἢ καθαγιασμοῦ τόπων βεβηλωμένων διὰ τῆς ἐν αὐτοῖς ἀνεγέρσεως εἰδωλείων ἢ βωμῶν εἰδωλολατρικῶν, τοῦ ὁποίου ὅμως ὁ ἁγιασμὸς ἐγίνετο οὐχὶ δι᾿ ἰδιαιτέρας τινὸς ἀκολουθίας, ἀλλὰ μόνον διὰ τῆς ἁπλῆς σφραγίσεως αὐτοῦ διὰ τοῦ τύπου τοῦ Σταυροῦ, ἀνάγεται εἰς χρόνους παλαιοτάτους».
Ἔτσι παρατηροῦμε ὅτι τὸ ἁγιασμένο νερὸ χρησιμοποιήθηκε ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία σὲ πολὺ παλαιοὺς χρόνους καὶ μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου διαμορφώθηκαν οἱ ἰδιαίτερες ἀκολουθίες ποὺ ἔχουμε μέχρι σήμερα.

Οἱ ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας μας ποὺ «καθαγιάζουν τὰ ὕδατα» εἶναι τρεῖς· Τὸ Βάπτισμα, ὁ Μεγάλος Ἁγιασμὸς καὶ ὁ Μικρός.

Μαρτυρία γιὰ τὸ Μεγάλο Ἁγιασμὸ μᾶς δίνει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ποὺ σὲ μιὰ ὁμιλία του, ποὺ ἔκανε στὸ ἅγιο Βάπτισμα τοῦ Κυρίου, κάνει λόγο καὶ γιὰ τοὺς πιστοὺς τῆς ἐποχῆς του, ποὺ εἶχαν τὴ συνήθεια νὰ κρατοῦν καὶ νὰ φυλάγουν τὸ Μεγάλο Ἁγιασμὸ στὰ σπίτια τους. Ὁ καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου κ. Ἰωάννης Φουντούλης γράφει σχετικὰ στὴν ὑπ᾿ ἀριθμ. 79 ἀπάντησή του στὸ βιβλίο του (Ἀπαντήσεις εἰς Λειτουργικὰς ἀπορίας, σελ. 142-143)· «Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος στὸ λόγο του ὁμιλεῖ γιὰ τὴ συνήθεια τῶν πιστῶν νὰ ἀντλοῦν ἀπὸ τὸ ἁγιαζόμενο κατὰ τὴν ἑορτὴ αὐτὴ νερὸ καὶ νὰ τὸ διατηροῦν στὰ σπίτια των καθ᾿ ὅλη τὴ διάρκεια τοῦ ἔτους καὶ ἐπὶ δύο καὶ τρία ἀκόμη ἔτη. Ἀσφαλῶς σκοπός τους ἦταν νὰ πίνουν ἀπὸ αὐτὸ ἢ νὰ χρίωνται καὶ νὰ ἁγιάζωνται ἂν κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ ἔτους εὑρίσκοντο σὲ ψυχικὴ ἢ σὲ σωματικὴ ἀνάγκη». Ἡ ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ ἐκτὸς ἀπὸ τὰ εἰρηνικά της, ποὺ περιέχουν σχετικὲς αἰτήσεις μὲ τὴ θεραπεία τῶν ψυχικῶν καὶ τῶν σωματικῶν ἀσθενειῶν τῶν πιστῶν ὅπως εἶναι· «Ὑπὲρ τοῦ γενέσθαι τὸ ὕδωρ τοῦτο... εἰς ἴασιν ψυχῆς καὶ σώματος... καὶ ὑπὲρ τοῦ γενέσθαι αὐτὸ πρὸς καθαρισμὸν ψυχῶν καὶ σωμάτων...», ἀναφέρεται καὶ στὴ διατήρησή του ὡς ἰατρεῖον παθῶν· «Αὐτός, οὖν, φιλάνθρωπε βασιλεῦ, πάρεσο καὶ νῦν διὰ τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου σου Πνεύματος, καὶ ἁγίασον τὸ ὕδωρ τοῦτο καὶ δὸς αὐτῷ τὴν χάριν τῆς ἀπολυτρώσεως, τὴν εὐλογίαν τοῦ Ἰορδάνου. Ποίησον αὐτὸ ἀφθαρσίας πηγήν, ἁγιασμοῦ δῶρον, ἁμαρτημάτων λυτήριον, νοσημάτων ἀλεξιτήριον, δαίμοσιν ὀλέθριον, ταῖς ἐναντίαις δυνάμεσιν ἀπρόσιτον, ἀγγελικῆς ἰσχύος πεπληρωμένον. Ἵνα πάντες οἱ ἀρυόμενοι καὶ μεταλαμβάνοντες ‘‘ἔχοιεν αὐτὸ πρὸς καθαρισμὸν ψυχῶν τε καὶ σωμάτων’’ πρὸς ἰατρείαν παθῶν, πρὸς ἁγιασμὸν οἴκων, πρὸς πᾶσαν ὠφέλειαν, ἐπιτήδειον...».

Ἡ ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ τῶν Θεοφανίων ἐπεκράτησε σχεδὸν ἀπὸ τὸν Ε´ αἰῶνα νὰ γίνεται δύο φορές. Τὴν παραμονὴ τῆς ἑορτῆς μετὰ τὸ τέλος τῆς Θείας Λειτουργίας τοῦ μεγάλου Βασιλείου καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς μετὰ τὴν ἀπόλυση τοῦ ὄρθρου, σύμφωνα μὲ τὰ μυστηριακὰ τυπικὰ ἢ μετὰ τὸ τέλος τῆς Θείας Λειτουργίας κατὰ τὴν ἐνοριακὴ πράξη τῆς Ἐκκλησίας μας σήμερα. 

Ἀρχικὰ ὁ Μεγάλος Ἁγιασμὸς γινόταν σὲ ἀνάμνηση τοῦ Βαπτίσματος τοῦ Κυρίου στὴ διάρκεια τῆς μεγάλης παννυχίδας (ὁλονυκτίας) τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανίων. Μετὰ ἀπὸ τὴν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου ἐτελεῖτο ἡ ἀκολουθία τοῦ Ἁγιασμοῦ καὶ οἱ πιστοὶ «ἀντλοῦσαν» ἁγιασμένο νερό, ἔπιναν καὶ «ἐῤῥαντίζοντο» καὶ ἔπειτα, σ᾿ αὐτὸ τὸ νερό, τὸ ἁγιασμένο μὲ τὶς εὐχὲς τῆς Ἐκκλησίας, ἐβαπτίζοντο οἱ κατηχούμενοι. Στὴ λειτουργία ποὺ ἀκολουθοῦσε στὴ συνέχεια, ἦσαν καὶ οἱ νεοφώτιστοι, ποὺ γιὰ πρώτη φορὰ ἔπαιρναν μέρος, γι᾿ αὐτὸ καὶ μέχρι σήμερα ψάλλεται σ᾿ αὐτὴ ἀντὶ τοῦ τρισαγίου ὕμνου, τὸ «Ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε...». 

Στὴν οὐσία, ὁ Μεγάλος Ἁγιασμὸς ξεκίνησε ἀπὸ τὸ εὐλογημένο νερὸ τοῦ ἱεροῦ Βαπτίσματος. Καὶ αὐτὸ φαίνεται καθαρὰ ἀπὸ τὴ σύγκριση καὶ ὁμοιότητα ποὺ παρουσιάζουν οἱ δύο ἀκολουθίες, τοῦ Βαπτίσματος καὶ τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ, μέχρι σήμερα.

Ὁ ἱερὸς Αὐγουστῖνος σημειώνει ὅτι στὶς ἡμέρες του, γονεῖς ἔφερναν τὰ παιδιά τους νὰ τὰ βαπτίσουν ὄχι γιὰ νὰ λάβουν τὰ πνευματικὰ χαρίσματα τοῦ ἁγιασμένου νεροῦ τοῦ Βαπτίσματος, ἀλλὰ γιὰ νὰ ἐπωφεληθοῦν ἀπὸ τὶς «ἰαματικὲς ἰδιότητες» ποὺ εἶχε τὸ εὐλογημένο νερὸ καὶ νὰ γίνουν καλὰ ἀπὸ τὶς διάφορες σωματικές τους ἀσθένειες. Σὲ μιά του ἐπιστολή, ὁ ἴδιος πατήρ, ἀναφέρει ὅτι δύο πρόσωπα κατὰ τὴν ὥρα τοῦ Βαπτίσματος ἔγιναν καλὰ ἀπὸ ἀνίατες ἀῤῥώστειες. (Βλέπε καὶ Θρησκευτικὴ καὶ Ἠθικὴ Ἐγκυκλοπαίδεια, τόμος Α´ σελ. 225). 

Ἔτσι παρατηροῦμε ὅτι πολὺ γρήγορα σχηματίσθηκε ἡ πεποίθηση στοὺς πιστοὺς χριστιανοὺς ὅτι τὸ ἁγιασμένο νερὸ τοῦ Βαπτίσματος ἦταν χρήσιμο καὶ γιὰ τοὺς βαπτισμένους πιστοὺς προκειμένου νὰ τὸ ἔχουν σὰν φάρμακο στὰ σπίτια τους, γιὰ μετάληψη καὶ ῥαντισμό.
Γιὰ λόγους πρακτικοὺς καὶ γιὰ νὰ μὴν ἐμποδίζονται οἱ λειτουργοὶ ἱερεῖς στὸ βάπτισμα τῶν πολλῶν κατηχουμένων ἀπὸ τὴν προσέλευση τῶν πιστῶν πρὸς ἄντληση ἁγιασμένου νεροῦ, καθιερώθηκε ἡ τελετὴ τῆς ἀκολουθίας τοῦ Ἁγιασμοῦ νὰ γίνεται δύο φορές. Τὴν παραμονὴ στὴν παννυχίδα καὶ τὴν ἑπομένη ἡμέρα τῆς Ἑορτῆς.
Μετὰ τὴν ἐπικράτηση τοῦ νηπιοβαπτισμοῦ (ΣΤ´ αἰώνας) καὶ τὴν τέλεση τοῦ Βαπτίσματος σὲ ὁποιαδήποτε ἡμέρα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ χρόνου, ὁ Μεγάλος Ἁγιασμὸς ἐξακολουθεῖ νὰ γίνεται δύο φορὲς μέχρι τὶς ἡμέρες μας, χωρὶς νὰ ὑπάρχει διαφορὰ τοῦ ἑνὸς Ἁγιασμοῦ τῆς παραμονῆς καὶ τοῦ ἄλλου τῆς ἑορτῆς, 5 καὶ 6 Ἰανουαρίου. 

Ἡ ἀκολουθία τοῦ μεγάλου Ἁγιασμοῦ εἶναι μία καὶ ἡ αὐτή, εἴτε τελεῖται τὴν παραμονή, εἴτε τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανίων.
Ὁ καθηγητὴς Ἰ. Φουντούλης, σημειώνει στὴν ὑπ᾿ ἀριθμ. 208 ἀπάντησή του·

«Καὶ ὅπως ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι μία καὶ αὐτὴ εἴτε τελεῖται τὸ Πάσχα, τὰ Χριστούγεννα, τὴν Κυριακή, ἢ ὁποιαδήποτε ἄλλη ἡμέρα τοῦ ἔτους καὶ ὁ κοινωνῶν κοινωνεῖ πάντοτε Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ, ἔτσι καὶ στὴν ἀκολουθία τοῦ μεγάλου Ἁγιασμοῦ μεταβάλλεται διὰ τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τὸ εὐλογούμενο ὕδωρ σὲ Μέγαν Ἁγιασμό, σὲ ὁποιαδήποτε ἀπὸ τὶς δύο ἡμέρες τελεσθεῖ ἡ ἀκολουθία. Ἡ διπλὴ τέλεσις τῆς ἀκολουθίας προῆλθε ἀπὸ καθαρῶς πρακτικοὺς λόγους, γιὰ τὴν ἐξυπηρέτηση τῶν πιστῶν».

Πολλοὶ κατὰ διαστήματα προσπάθησαν νὰ δώσουν διάφορες ἐξηγήσεις καὶ συμβολισμοὺς στὶς δύο ἀκολουθίες καὶ ἴσως ἀπ᾿ αὐτὸ νὰ προῆλθε ἡ σύγχυση ποὺ ἐπικρατεῖ σήμερα καὶ θέλει νὰ ξεχωρίσει τὸν ἕναν Ἁγιασμὸ ἀπὸ τὸν ἄλλο.
Ὁ ἴδιος καθηγητὴς γράφει στὴ συνέχεια τὴν ἀπάντηση·
«...Καὶ ὁ Καμπανίας Θεόφιλος στὸ “Ταμεῖον Ὀρθοδοξίας” προσπαθεῖ νὰ δώσει μία ἑρμηνεία στὴν διπλὴ τέλεσι· αὐτὸς ἐπικαλεῖται πρακτικοὺς λόγους, τὸ “Φώτισμα” δηλαδὴ τῶν “οἴκων, χώρων, μανδρῶν καὶ παντὸς ἐκτὸς καὶ ἐντὸς οἰκήματος ἀνθρώπων καὶ θρεμμάτων”, ποὺ ἐγένετο ἀπὸ τοὺς ἱερεῖς κατὰ τὴν παραμονὴ “ἐν γὰρ τῇ τῶν Θεοφανίων, ἡμέρᾳ δεσποτικῇ, οὐ πρέπον τοὺς ἱερεῖς περιάγειν καὶ τοὺς ἄλλους ἐνοχλεῖν». Οὔτε κἂν περνᾶ ἡ σκέψις σ᾿ ὅλους τοὺς ἀνωτέρω, ὅτι ὑπάρχει καμία διαφορὰ μεταξὺ τῆς μιᾶς καὶ τῆς ἄλλης ἁγιάσεως τοῦ ὕδατος.»
Ὅσο γιὰ τὴν ἑρμηνεία τοῦ Παϊσίου Γάζης, ποὺ μνημονεύει ὁ ὅσιος Νικόδημος εἰς τὸ “Πηδάλιον”, σὲ ὑποσημείωση στὸν ξε´ κανόνα τῆς Πενθέκτης Συνόδου, ὅτι ὁ τῆς Παραμονῆς “εἶναι εἰς τύπον τοῦ βαπτίσματοςτοῦ Ἰωάννου... διὰ τοῦτο καὶ γίνεται ταπεινὰ” καὶ τῶν Φώτων ὅτι “εἶναι εἰς τύπον τοῦ βαπτίσματος τοῦ Κυρίου... διὰ τούτου καὶ γίνεται μετὰ παῤῥησίας καὶ παραπομπῆς” εἶναι μία εὐσεβὴς ἐξήγηση, χωρὶς ὅμως κανένα ἱστορικὸ ἢ λειτουργικὸ ἔρεισμα. 

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας ἀπὸ τότε ποὺ καθιέρωσε τὴν τέλεση τοῦ Ἁγιασμοῦ, σὲ ἀνάμνηση τῆς Βαπτίσεως τοῦ Κυρίου μας στὸν Ἰορδάνη ποταμό, συνέστησε κατὰ κάποιο τρόπο, μιὰ ἰδιαίτερη εὐλάβεια στὸ ἁγιασμένο νερό. Ἀκόμη καὶ ἡ προέλευση καὶ σχέση τῆς ἀκολουθίας μὲ τὴν εὐλογία τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος τοποθέτησε «ἱεραρχικὰ», κατὰ τάξη θὰ λέγαμε, τὸ Μεγάλο Ἁγιασμὸ ὕστερα ἀπὸ τὴ Θεία Κοινωνία. Στὸν Κώδικα 978 τοῦ Σινᾶ ἀναφέρεται «δεύτερον τῆς Ἁγίας Κοινωνίας» καὶ σημειώνεται ἀκόμη ὅτι δινόταν σὰν βοηθητικὸ μέσο σ᾿ αὐτοὺς ποὺ εἶχαν κάποιο ἐμπόδιο καὶ δὲν μποροῦσαν νὰ ἔχουν συμμετοχὴ στὸ Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας.
Ἡ ὑπέρμετρη αὐτὴ εὐλάβεια στὸ Μεγάλο Ἁγιασμὸ εἶχε σὰν ἀποτέλεσμα νὰ δημιουργηθοῦν πολλὲς ὑπερβολὲς ποὺ δυστυχῶς ἔφθασαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας. Καὶ εἶναι φανερὸ ὅτι πολλὲς ἀπ᾿ αὐτὲς δὲν ἀνταποκρίνονται, ὅπως φαίνεται, στὰ πράγματα.
Ἡ ἴδια Ἀκολουθία, ὅπως σημειώσαμε, κάνει λόγο γιὰ διαρκὴ χρήση τοῦ ἁγιασμένου νεροῦ καὶ συνιστᾶ νὰ τὸ ἔχουμε πρὸς «πᾶσαν ὠφέλειαν ἐπιτήδειον» ("Ἐφημέριος" ἔτους 1969, σελ. 59 κ.ἑ.).
Χρειάζεται πολλὴ προσοχὴ ἀπὸ τοὺς πνευματικοὺς Πατέρες ἡ σύσταση ποὺ κάνουν σὲ μερικοὺς· «Νὰ κοινωνήσεις μὲ Μεγάλο Ἁγιασμὸ», χωρὶς προηγουμένως νὰ ἐξηγήσουν μὲ λεπτομέρεια τὴ σωστὴ χρήση καὶ τὰ ἀποτελέσματα τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ. Τίποτε δὲν μπορεῖ νὰ ἀντικαταστήσει τὴ Θεία Κοινωνία, ποὺ εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μας, μὲ τὸν ὁποῖο πρέπει μὲ κάθε θυσία καὶ κατάλληλη προετοιμασία νὰ προσερχόμεθα γιὰ νὰ ἑνωθοῦμε μαζί Του.
Οὔτε εἶναι σωστὴ ἡ σύσταση νὰ ζητοῦν οἱ πιστοὶ νὰ λάβουν Μεγάλο Ἁγιασμὸ τὴν ὥρα ποὺ ὁ Λειτουργὸς ἱερεὺς μεταδίδει ἀπὸ τὴν ὡραία Πύλη τὴ Θεία Μετάληψη καὶ ἰδιαίτερα στὶς «μεγάλες μέρες» ποὺ ἡ προσέλευση στὴ Θεία Κοινωνία γίνεται σχεδὸν ἀπὸ τὸ σύνολο τῶν πιστῶν ἐνοριτῶν. 

Μερικοὶ μιλοῦν γιὰ ἐπιστροφὴ τοῦ ἁγιάσματος στὸ Ναό, ἂν δὲν χρησιμοποιηθεῖ τὴν ἡμέρα τῶν Θεοφανίων. Αὐτὸ εἶναι παράδοξο, κι ὅταν λέγεται ἀκόμη καὶ ἀπὸ μορφωμένους ἱερεῖς, ποὺ ὑποτίθεται ὅτι ἔχουν μελετήσει τὸ θέμα καὶ χειρίζονται μὲ ὑπευθυνότητα τὰ ἁγιαστικὰ μέσα τῆς Ἐκκλησίας μας. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ «ἀντιστρατεύεται» ἡ πραγματικότητα καὶ ὁ σκοπὸς τοῦ Ἁγιασμοῦ μὲ ἀποτέλεσμα πολλοὶ πιστοὶ νὰ στεροῦνται ἀπὸ τὶς πολλὲς καὶ χρήσιμες ἰδιότητες τοῦ ἁγιασμένου νεροῦ, ποὺ ὠφελεῖ μὲ πολλοὺς τρόπους τὴν πνευματική μας ζωὴ καὶ μᾶς βοηθάει νὰ πολεμήσουμε τὶς διαβολικὲς ἐνέργειες.
Ὅπως ἀναφέραμε, ὁ Ἁγιασμὸς ποὺ γίνεται τὴν παραμονὴ καὶ αὐτὸς ποὺ γίνεται τὴν ἡμέρα τῶν Θεοφανίων, εἶναι ὁ ἴδιος καὶ μποροῦμε νὰ τὸν πάρουμε καὶ νὰ πιοῦμε νηστικοὶ κατὰ τὴ συνήθεια ποὺ ἐπεκράτησε χωρὶς καμιὰ ἰδιαίτερη νηστεία νωρίτερα.
Ἡ νηστεία ποὺ κάνουμε τὴν παραμονὴ τῆς Ἑορτῆς, δὲν ἔχει καμιὰ σχέση μὲ τὴ μετάληψη τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ. Ἡ νηστεία τῆς παραμονῆς εἶναι «κατάλοιπο» τῆς προπαρασκευαστικῆς νηστείας περισσοτέρων ἡμερῶν ποὺ γινόταν γιὰ τὸν ἑορτασμὸ τῶν τριῶν μεγάλων ἑορτῶν ποὺ ἡ Ἐκκλησία μας εἶχε τὴν 6η Ἰανουαρίου· Γέννηση, Περιτομὴ καὶ Βάπτιση τοῦ Κυρίου. Ὅταν ἡ Γέννηση μεταφέρθηκε νὰ ἑορτάζεται στὶς 25 Δεκεμβρίου ἡ προπαρασκευαστικὴ νηστεία ἔγινε 40 ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὰ Χριστούγεννα καὶ γιὰ τὰ Θεοφάνια λόγῳ τοῦ δωδεκαημέρου ἔμεινε μόνο μιὰ ἡμέρα νηστείας, ἡ παραμονὴ 5 Ἰανουαρίου. 

Πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους κώδικες κάνουν λόγο γιὰ μετάληψη τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ πρὸ τοῦ ἀντιδώρου.
Ἡ σύγχρονη πράξη τῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ποὺ κρατοῦν μὲ πολλὴ προσοχὴ τὶς παραδόσεις, ἔχει τὴν ἑξῆς σειρά· Θεία Κοινωνία, Ἀντίδωρον, Ἁγιασμός, κόλλυβο. Ἀκόμη καὶ γιὰ λόγους πρακτικοὺς σήμερα συνιστᾶται πρῶτα νὰ παίρνουμε τὸ ἀντίδωρο ἀπὸ τὸ χέρι τοῦ Λειτουργοῦ ἱερέα καὶ στὴ συνέχεια νὰ μεταβαίνουμε στὸν τόπο ποὺ ὑπάρχει τὸ ἁγίασμα γιὰ νὰ μεταλάβουμε ἀπ᾿ αὐτὸ καὶ νὰ πάρουμε καὶ γιὰ τὸ σπίτι μας.
Ὁ Ἁγιασμός, ποὺ καθιερώθηκε νὰ γίνεται τὴν παραμονὴ καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανίων, ὀνομάσθηκε Μεγάλος Ἁγιασμὸς σὲ σύγκριση μὲ τὸν ἄλλο Ἁγιασμὸ ποὺ γίνεται σὲ ὁποιαδήποτε ἡμέρα τοῦ χρόνου καὶ λέγεται Μικρὸς Ἁγιασμός.
Ἡ Ἐκκλησία πολὺ νωρὶς βρέθηκε στὴν ἀνάγκη νὰ δημιουργήσει ἑορτές, ἀκολουθίες καὶ ἄλλες παρόμοιες ἐκδηλώσεις, γιὰ νὰ μπορέσει νὰ «ξεκόψει» κατὰ κάποιο τρόπο τὰ εἰδωλολατρικὰ ἔθιμα ἀπὸ τὴ ζωὴ τῶν πιστῶν της.

Ἔτσι συνέβη καὶ μὲ τὴ δημιουργία καὶ καθιέρωση τοῦ Μικροῦ Ἁγιασμοῦ, γιὰ τὸν ὁποῖο τίποτα δὲν γνωρίζουμε, γιὰ τὸ πότε ἀκριβῶς «εἰσῆλθε» στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Βαλσαμών, ποὺ σχολιάζει τὸν ΞΕ´ Κανόνα τῆς ἐν Τρούλῳ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ἀναφέρει τὰ ἑξῆς· «Ἡ τῆς νουμηνίας (ἀρχὴ τοῦ σεληνιακοῦ μηνὸς) ἑορτή, πρὸ ἀμνημονεύτων χρόνων, ἐσχόλασε καὶ ἀντὶ ταύτης, Θεοῦ χάριτι, ἱλαστήριοι εὐχαὶ πρὸς Θεὸν καὶ ἁγιασμοὶ ἐπ᾿ Ἐκκλησίας παρὰ τοῦ πιστοῦ λαοῦ γίνονται καθ᾿ ἑκάστην ἀρχιμηνίαν καὶ ὕδασιν εὐλογία, οὐκ ἀντιλογίας, χριόμεθα».
Ὁ Κ. Καλλίνικος στὸ βιβλίο του «Ὁ Χριστιανικὸς Ναὸς καὶ τὰ τελούμενα ἐν αὐτῷ» (Ἔκδοσις Β´, 1958, σελ. 581) γράφει σχετικῶς· «Οἱ μηνιαῖοι ἁγιασμοὶ δὲν εἶναι μὲν σύγχρονοι τῶν Χρυσοστόμου, Ἐπιφανίου, Θεοδωρήτου ἢ καὶ Σωφρονίου, πλὴν δὲν εἶναι καὶ μεταγενέστεροι τοῦ 8ου αἰῶνος, ἐμπεδοθέντες ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ καὶ ὡς ἀντίμετρον καὶ ἀντισήκωμα εἰδωλολατρικῶν θαλασσίων ῥαντισμῶν καὶ ἁγνισμῶν, καθ᾿ ὧν ὤφειλεν ὁ Χριστιανισμὸς διὰ τοῦ αὐτοῦ ὅπλου νὰ ἀντεπεξέλθῃ».

Στὸ σημεῖο αὐτὸ θεωρεῖται σκόπιμο ν᾿ ἀναφερθεῖ ὅτι ὑπάρχει μαρτυρία κατὰ τὴν ὁποίαν Μικρὸς Ἁγιασμὸς γινόταν καὶ στὸ Παλάτι τῆς Κωνσταντινουπόλεως παρουσίᾳ τῶν Βασιλέων καὶ γινόταν στὴν ἀρχὴ κάθε μῆνα ἐκτὸς τοῦ Ἰανουαρίου καὶ Σεπτεμβρίου, ἐπειδὴ ἀκολουθοῦσαν οἱ γιορτὲς τῶν Θεοφανίων καὶ τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ.

Ἔτσι ἐξηγεῖται καὶ ἡ μνημόνευση ποὺ ὑπάρχει στὴν εὐχὴ γιὰ τοὺς πιστοὺς βασιλεῖς καὶ ἀκόμη τὸ τροπάριο «Σῶσον Κύριε τὸν λαόν Σου... νίκας τοῖς βασιλεύσιν κατὰ βαρβάρων δωρούμενος» καὶ ψάλλεται ὅταν «καταδύεται» στὸ νερὸ ὁ Τίμιος Σταυρὸς (Θρησκ. Ἐγκυκλ. τόμος Α´, σελ. 142 κ.ἑ.).
Ἡ Ἀκολουθία τοῦ Μικροῦ Ἁγιασμοῦ δὲν ἔχει καμία σχέση μὲ τὸ βάπτισμα τοῦ Κυρίου, ὅπως εἶναι ἡ Ἀκολουθία τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος, οὔτε γίνεται σὲ ἀνάμνηση ἐκείνου, ὅπως εἶναι ἠ ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ. Ἔχει ἕναν ξεχωριστὸ χαρακτῆρα καὶ διαφορετικὸ σκοπό.

Καθαγιάζεται τὸ νερὸ γιὰ νὰ χρησιμοποιηθεῖ ἀπὸ τοὺς πιστοὺς γιὰ τὸν ἁγιασμὸ καὶ τὴν ψυχικὴ καὶ σωματικὴ θεραπεία καὶ γιὰ εὐλογία «τῶν οἴκων καὶ τῶν ἔργων τῶν χειρῶν των», ὅπως χαρακτηριστικὰ διατυπώνεται στὶς αἰτήσεις τῶν εἰρηνικῶν καὶ στὶς εὐχὲς τῆς ὅλης ἀκολουθίας τοῦ Μικροῦ Ἁγιασμοῦ (Ἀπαντήσεις εἰς λειτουργικὰς ἀπορίας, Ἰ. Φουντούλη, σελ. 74).
Εὔκολα τώρα μποροῦμε νὰ παρατηρήσουμε ὅτι διαφορὰ στὴν οὐσία μεταξὺ τοῦ Μεγάλου καὶ τοῦ Μικροῦ Ἁγιασμοῦ δὲν ὑπάρχει. Διαφέρουν μόνο στὸ χρόνο ποὺ καθιερώθηκε στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας, στὴν Ἀκολουθία καὶ στὶς μέρες ποὺ γίνονται. Ὁ μεγάλος ἁγιασμὸς γίνεται στὶς ἑορτέςτῶν Θεοφανείων καὶ ὁ μικρὸς κάθε πρωτομηνιὰ καὶ ὁπότε ἡ ἀνάγκη τῶν πιστῶν τὸ ζητήσει.
«Μικρός, καθὼς νεώτερός του κατὰ τὴν ἡλικίαν καὶ βραχύτερός του κατὰ τὴν ἔκτασιν. Μικρὸς διότι ὅ,τι ἐκεῖνος ἐπαγγέλλεται ἐν μεγάλῳ βαθμῷ ἅπαξ τοῦ Ἔτους, τοῦτο οὗτος ἔρχεται νὰ ἐκζητήσῃ παρὰ Θεοῦ εἰς βαθμὸν μικρότερον ἐν οἱᾳδήτινι ἡμέρα καὶ ὥρα τοῦ ἐνιαυτοῦ...» (Κ. Καλλίνικος, σελ. 580).
Καὶ θὰ τελειώσω τὴ μικρὴ αὐτὴ μελέτη, περὶ τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ καὶ τὴ χρήση του, μὲ τὰ σχετικὰ ποὺ γράφει ὁ ἀρχιμανδρίτης-ἱεροκήρυξ Χριστόφορος Καλύβας, στὸ βιβλίο του «Ἀδελφικὰ γράμματα» (ἐκδ. 1962, σελ. 257)· 

«Ὁ Ἁγιασμὸς εἶναι Ἁγιασμός, εἴτε δίδεται τὴν παραμονὴ τῶν Φώτων, εἴτε τὴν ἴδια ἡμέρα εἴτε γίνεται στὸ σπίτι. Δὲν ἔχει διαφορὰ ὁ ἁγιασμὸς ὁ Μικρὸς ἀπὸ τὸν Μεγάλο. Λέγεται Μικρὸς ἢ Μεγάλος, ἐπειδὴ οἱ εὐχὲς εἶναι μικρότερες ἢ μεγαλύτερες, ἐπειδὴ παρατείνεται περισσότερο ἢ λιγότερο ἡ σχετικὴ ἀκολουθία. Θεαματικὰ εἶναι αὐτά. Δὲ σημαίνουν οὐσία προκειμένου περὶ τοῦ ἁγιασμοῦ τοῦ καθαροῦ νεροῦ ποὺ βρίσκεται στὴ λεκάνη. Μὴν κρατοῦμε τὸ λαό μας στὸ σκοτάδι, στὴν πλάνη. Τὸ ἁγιασμένο νεράκι τοῦ Μικροῦ Ἁγιασμοῦ διατηρεῖται χρόνια, ὅπως καὶ τὸ νεράκι τοῦ Μεγάλου λεγομένου Ἁγιασμοῦ».

Πηγή:
Αγιοκέρι

Ανάμεσα στο παράδοξο και το μυστήριο, Ξύλινα σπιτάκια σε κοιμητήριο στην Αλάσκα

Του Ιωάννη Λότσιου,

Το κοιμητήριο έξω από την εκκλησία του Αγίου Νικολάου στην Eklunta της Αλάσκας είναι γεμάτο από βατόμουρα και 100 πολύχρωμα σπιτάκια, που είναι κατασκευασμένα στους τάφους.

Στην Eklutna πριν την ιεραποστολή από τους χριστιανούς ήταν σύνηθες φαινόμενο η αποτέφρωση των νεκρών. Με την είσοδο του χριστιανισμού έγινε ένας συνδυασμός των αρχικών παραδόσεων και άρχισαν να θάβονται οι πιστοί γύρω από την εκκλησία του Αγίου Νικόλαου.
Τα ξύλινα σπιτάκια είναι γνωστά ως ‘’σπίτια του πνεύματος’’. Κατά την διάρκεια των σαράντα ημερών που πιστεύεται ότι η ψυχή τριγυρνά στον κόσμο οι συγγενείς του αποθανόντος καλύπτουν τον τάφο με μια κουβέρτα για να προσφέρει ζεστασιά και άνεση στο πρόσωπο. Στη συνέχεια το ξύλινο σπιτάκι τοποθετείται επάνω από την κουβέρτα και οι συγγενείς ζωγραφίζουν με χρώματα που εκπροσωπούν την οικογένεια με ένα ξύλινο σταυρό επάνω.

Πηγή:

Tiny Wooden Homes House the Dead at this Alaskan Cemetery,

http://www.slate.com/blogs/atlas_obscura/2013/10/30/tiny_wooden_homes_house_the_dead_at_this_alaskan_cemetery.html?wpisrc=burger_bar
https://mysendoff.com/2013/10/the-spirit-houses-of-russian-alaska/

 

Η Χάρτα των Νέων Καρδιναλίων

 Στον διορισμό 20 νέων καρδιναλίων απ' όλο τον κόσμο στην επίλεκτη ομάδα στην κορυφή της ρωμαιοκαθολικής ιεραρχίας διόρισε ο πάπας Φραγκίσκος. Από τους νέους καρδινάλιους οι 15 θα μπορούν να συμμετάσχουν στο κογκλάβιο που θα επιλέξει τον διάδοχό του μετά το θάνατο ή την παραίτησή του.

Είναι η δεύτερη φορά που ο 78χρονος Φραγκίσκος έβαλε τη σφραγίδα του στην κατεύθυνση προς την οποία θέλει να κινηθεί η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία με το 1,2 δισεκατομμύριο των πιστών της, καθώς πριν από ένα χρόνο είχε διορίσει άλλους 19 καρδιναλίους. Οι νέοι «πρίγκιπες» της Εκκλησίας θα αναλάβουν καθήκοντα σε μια τελετή που θα πραγματοποιηθεί στις 14 Φεβρουαρίου στο Βατικανό.

Οι 15 νέοι «καρδινάλιοι εκλέκτορες» --οι κάτω των 80 ετών-- προέρχονται από την Ιταλία, τη Γαλλία, την Πορτογαλία, την Αιθιοπία, τη Νέα Ζηλανδία, το Βιετνάμ, το Μεξικό, την Μιανμάρ, την Ταϊλάνδη, την Ουρουγουάη, την Ισπανία, τον Παναμά, το Πράσινο Ακρωτήριο και την Τόνγκα.

Εννέα εξ αυτών προέρχονται από χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου.

Είναι η πρώτη φορά που διορίζονται καρδινάλιοι από την Μιανμάρ, την Τόνγκα και το Πράσινο Ακρωτήριο, δήλωσε εκπρόσωπος του Βατικανού, προσθέτοντας πως το γεγονός αυτό αντανακλά την επιθυμία του Φραγκίσκου το Κολλέγιο των Καρδιναλίων να αντιπροσωπεύει την παγκόσμια φύση της Καθολικής Εκκλησίας.

Ο εκπρόσωπος Φεντερίκο Λομπάρντι δήλωσε πως ο πάπας «δεν αισθάνεται αλυσοδεμένος από την παράδοση» πως οι μεγάλες πόλεις του κόσμου πρέπει αυτομάτως να έχουν επικεφαλής καρδιναλίους.

Μόνον ένας από τους 15 καρδινάλιους εκλέκτορες προέρχεται από την Κουρία, την κεντρική διοίκηση του Βατικανού.

Οι πέντε νέοι καρδινάλιοι άνω των 80 ετών δεν θα συμμετέχουν στο κογκλάβιο. Τους δόθηκε ο τίτλος λόγω επειδή πέρασαν πολλά χρόνια στην υπηρεσία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.

Ο Φραγκίσκος παρέκαμψε έναν εκκλησιαστικό κανόνα που θέτει όριο το 120 στον αριθμό των καρδιναλίων εκλεκτόρων, αποφασίζοντας να αυξήσει σε 125 το σύνολο αυτών που έχουν ηλικία κάτω των 80 ετών. Με τους σημερινούς διορισμούς, έχει πλέον διορίσει 31 εξ αυτών, το ένα τέταρτο του συνόλου.

Πηγή:

Νaftemporiki,
catholic news agency