Ιωάννης Λότσιος
Σίγουρα η ταινία των Παθών του Χριστού του Μελ Γκίμπσον, που θα την ξαναδούμε αυτές τα ημέρες, είναι μια ταινία που με μια λέξη μπορεί κανείς να χαρακτηρίσει ως μια ταινία με μια έντονη εκφραστικότητα. Η ταινία, το πάθος προκαλούν στον θεατή έκπληξη, αηδία και σοκ. Η ταινία αρχίζει στον Κήπο της Γεσθημανής. Η παρουσία του Σατανά είναι τόσο παραστατική, ειδικά από την αναφορά της Γένεσης. Μια εξαιρετική βέβαια ταινία, αλλά αυτό εξαφανίζεται μέσα από την παράσταση του θείου δράματος, και ειδικότερα των παθών του Χριστού. Ο διάλογος κινείται μέσα στις γλώσσες της εποχής, αραμαϊκά, λατινικά, εβραϊκά.
Η σκηνή της μαστίγωσης είναι μια δύσκολη παράσταση, που ακόμα και ένας θεατής τρομάζει μπροστά στο μένος και την μανία των στρατιωτών. Η σκηνή παρουσιάζει τον Χριστό αιματοβαμμένο που το αίμα ρέει από παντού. Δίπλα ακόμα και οι θρησκευτικοί ηγέτες του Ισραήλ που παρακολουθούν την σκηνή, μένουν τρομοκρατημένοι από το βάθος της ρωμαϊκής σκληρότητας.
Ο Μελ Γκίμπσον προσπαθεί σαν κάνει μια εξαιρετική δουλειά, να παρουσιάσει το πάθος του Χριστού, μέσα από μια δυτική θεολογική προσέγγιση, του ανθρώπινου δράματος με στοιχεία της καθολικής μεσαιωνικής παράδοσης που ενσωματώθηκαν στην τελετή του «Δρόμου του σταυρού». Δηλαδή τις τρεις πτώσεις του Χριστού, την Βερονίκη, το Ιερό Μανδήλιο και την Σινδόνη του Τορινου. Επίσης ενσωματώνει τα τέσσερα Ευαγγέλια σε μια συνεκτική ιστορία που κυλά από την αρχή μέχρι το τέλος. Σε τέτοιο σημείο βέβαια που η ακριβής παράθεση των χωρίων από τα Ευαγγέλια είναι εκπληκτική. Ειδικά η Προσευχή στην Γεσθημανή παρουσιάζει ένα απλό άνθρωπο με πολλά νεστοριακά στοιχεία. Αυτή η παραστατική και μεγάλη εκφραστικότητα των Παθών, μετεωρίζει και μεταφέρει την πραγματικότητα και την σημασία των παθών του Χριστού, ως κάτι αποκρουστικό και απόβλητο, πράξεις όχι μόνο αηδιαστικές, αλλά και που βρίσκονται έξω από την ιστορία και την πραγματικότητα. Το μήνυμα της ταινίας οδηγεί στην έξω-πραγματική θεώρηση των Παθών του Χριστού. Τα πάθη, δηλαδή μπορεί καν να μην έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Ο πόνος η θλίψη τα βάσανα, πρέπει να είναι αποβλητέα. Τέτοια συμπεράσματα αποκομίζει κανείς από την συγκεκριμένη ταινία που γίνεται προσπάθεια να διαχωριστεί το πάθος από το κάλλος. Και είναι δυνατόν το πάθος και η σταύρωση να παρασταθούν με ένα όμορφο τρόπο?,
Μπορεί να ρωτήσει κανείς. Είναι δυνατόν το πάθος να έχει σχέση με το κάλλος; ο πόνος είναι όμορφος; και ποια είναι η σχέση του πάθους με το Θεό; Δηλαδή τα πάθη του Χριστού ίσως είναι σε μια άλλη πραγματικότητα, έξω από την ιστορία; Είναι προφανές ότι τέτοια ζητήματα που διεγείρει η ταινία μας φέρει μπροστά στη θεολογία του αρχαίου κάλλους. είναι επίσης σαφές όταν μιλάμε για την ομορφιά των παθών και του σταυρού είναι πρωταρχικά ένα παράδοξος τρόπος. Η βάση του παράδοξου ήδη διατυπώνεται από τον Απόστολο Παύλο. Το να μιλάμε για την ομορφιά το κάλλος των παθών και τού σταυρού είναι μια μετατροπή της αίσθησης του κάλλους.
Τα πάθη του Χριστού και ο Σταυρός μας προκαλούν να επανεξετάσουμε και να διευρύνουμε την αντίληψη μας για το κάλλος τού Θύει και μάλιστα για το ίδιο κάλλος. Γιατί η χριστιανική έννοια του κάλλους περιλαμβάνει τα πάθη και τον σταυρό, πάρα το γεγονός ότι μια κοσμική έννοια, τα απορρίπτει και δεν μπορεί να είναι ανεκτή αυτή η σύνδεση. Η αναφορά των Μεσσιανικών αναγνωσμάτων του Προφήτη Ησαΐα είναι χαρακτηριστική. το κάλλος των παθών του και τού Σταυρού του Χριστού είναι μια καινοτόμος εμφάνιση του κάλλους του Θεού. Αυτό δεν μπορεί με τα ανθρώπινα μάτια να γίνει γνωστό, μπορεί να δοθεί όμως στον άνθρωπο, ως πράξη της αγάπης του Θεού.
Το κάλλος είναι δηλαδή δόξα και ομορφιά. Αυτά αγκαλιάζουν ακόμα και κάθε τι που παθαίνει ο Χριστός. Αυτό σημαίνει ότι το κάλλος του Θεού τελικά είναι γνωστό από το θέλημα τού Θεού, από την αυτό-αποκάλυψη του ίδιου. Όπως χαρακτηριστικά ο Ιερός Χρυσόστομος αναφέρει: «θαυμαστὸν περίαπτον ὁ σταυρὸς ἔχει καὶ μεγίστην ἐπῳδήν, καὶ μακαρία ἡ ψυχὴ ἡ λέγουσα τὸ ὄνομα Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ σταυρωθέντος· τοῦτο κάλεσον καὶ πᾶν νόσημα φεύξεται, πᾶσα ἐπιβουλὴ παραχωρήσει σοι σατανική. τούτων οὖν μέμνησο τῶν ῥημάτων· αὗται αἱ συνθῆκαι πρὸς τὸν νυμφίον εἰσί». Η αποσύνδεση των παθών του Χριστού από το κάλλος την δόξα και την λύτρωση υποβιβάζουν σε ανθρωπολογικές αντιλήψεις και όχι μόνο δημιουργούν επιφανειακές αποκρουστικές εικόνες, αλλά και εγείρουν ζητήματα αφαίρεσης εικόνων των παθών και του σταυρού από την σύγχρονη ζωή στην κοινωνία.
