ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΗ ΔΙΕΘΝΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΜΕΤΑΞΥ TΗΣ ΡΩΜΑΙΟΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΚΙΕΤΙ 2016

ΣΧΟΛΙΟ

ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΗ ΔΙΕΘΝΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΜΕΤΑΞΥ TΗΣ ΡΩΜΑΙΟΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ «ΣΥΝΟΔΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΩΤΕΙΟ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΧΙΛΙΕΤΙΑ: ΚΑΘΟΔΟΝ ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΚΟΙΝΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΣΤΗΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ» (Κιέτι 2016)

Μετάφραση

Ιωάννης Γ. Λότσιος, Δρ.Θ. 
Δημοσιευτηκε Panorthodox Synod

Η Θεολογική Διάσκεψη Ορθοδόξων-Καθολικών της Βορείου Αμερικής

Ουάσιγκτον 28 Οκτωβρίου 2017

Με την επιδίωξη να ανταποκριθεί στην ώθηση από το Άγιο Πνεύμα προς την ενότητα μεταξύ των Χριστιανών η Κοινή Διεθνής Επιτροπή Θεολογικού Διαλόγου μεταξύ της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ενέκρινε ένα Κείμενο με τίτλο ‘’Συνοδικότητα και Πρωτείο κατά την πρώτη χιλιετία: καθοδόν προς μια κοινή κατανόηση στην υπηρεσία της ενότητας της εκκλησίας’’, στην συνάντησή της στο Κιέτι της Ιταλίας, στις 21 Σεπτεμβρίου 2016.

Το Κείμενο αυτό είναι η πρώτη Δήλωση που υιοθετείται από την Διεθνή Επιτροπή, μετά το Κείμενο της Ραβέννας ‘’Εκκλησιολογικές και κανονικές συνέπειες της μυστηριακής φύσης της Εκκλησίας. Εκκλησιαστική κοινωνία, συνοδικότητα και αυθεντία (2007)’’.

Το Κείμενο του Κιέτι βασίζεται στα προηγούμενα κείμενα που έχουν υιοθετηθεί από την Κοινή Διεθνή Επιτροπή στην Ρόδο (1980), το Μόναχο (1982), το Μπάρι (1987), το Βάλαμο (1988), το Μπαλαμάντ (1993) και τη Ραβέννα (2007). Στο πλαίσιο των εργασιών της η Συνδιάσκεψη Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών της Βορείου Αμερικής σχολίασε την κάθε μια από αυτές τις δηλώσεις.

Ευχαριστώντας τον Θεό, εμείς, η Θεολογική Διάσκεψη των Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών της Βορείου Αμερικής, θεωρούμε το Κείμενο του Κιέτι  ως καρπό της επιμονής στην πιστότητα του ενός Κυρίου μας. Είναι καρπός που συγκρατεί πολλούς σπόρους, παράγοντας ενδεχομένως μια συγκομιδή για τα αμέτρητα μέλη των Εκκλησιών που δοκιμάζουν καθημερινά στην ζωή τους την διαίρεση  και προσεύχονται για την θεραπεία της. Σχολιάζουμε το Κείμενο του Κιέτι ελπίζοντας να αυξήσουμε αυτή την συγκομιδή.

Αν και αυτή η Συνδιάσκεψη Διάσκεψη δεν ομιλεί επίσημα ως εκπρόσωπος των Εκκλησιών, έχουμε κληθεί όμως να τις αντιπροσωπεύσουμε σε αυτόν τον διάλογο. Υποβάλλουμε αυτόν τον σχολιασμό στους θρησκευτικούς μας ηγέτες, τους πιστούς και τα μέλη της Διεθνούς Επιτροπής για προσευχητική εκτίμησή του, με σκοπό την ταχύτερη πρόοδο στην πορεία προς την πλήρη κοινωνία.

Η Βορειοαμερικανική Συνδιάσκεψη έχει επίσης συμμετάσχει στον διάλογο σχετικά με το ερώτημα της συνοδικότητας και του πρωτείου στην Εκκλησία. Από την ίδρυσή της το 1965 η Συνδιάσκεψή μας έχει δημοσιεύσει 29 κοινά συμφωνηθείσες δηλώσεις. Μεταξύ αυτών των Δηλώσεων, τρείς δηλώσεις σχετίζονται άμεσα με το θέμα της Συνοδικότητας και του Πρωτείου. Αυτές είναι:

1.      «Αποστολικότητα ως Δώρο του Θεού στην ζωή της Εκκλησίας» (1986).

2.      «Μια Συμφωνειθείσα Δήλωση  για την Συνοδικότητα και το Πρωτείο στην Εκκλησία (1989), και

3.      «Βήματα προς μια Επανενωμένη Εκκλησία: Σκεδίασμα ενός Ορθοδόξου-Καθολικού Οράματος για το Μέλλον» (2010).

Η Συνδιάσκεψη της Βορείου Αμερικής χαιρετίζει την έκδοση του Κειμένου του Κιέτι, το οποίο στη βάση το Κείμενο της Ραβέννας (2017), παρουσιάζει την ζωντάνια του Διεθνούς Διάλογου και την δέσμευσή του να εργαστούν για την αποκατάσταση της πλήρους κοινωνίας μεταξύ των αδελφών Εκκλησιών μας.

Όπως το Κείμενο της Ραβέννας (2007) το Κείμενο του Κιέτι ασχολείται κυρίως με την σχέση μεταξύ της συνοδικότητας και του πρωτείου στην ζωή της Εκκλησίας. Με βάση την κοινή μας κατανόηση για την Αγία Τριάδα και που εκδηλώνονται στην Θεία Ευχαριστία,  η συνοδικότητα και το πρωτείο αποτελούν αλληλένδετα χαρακτηριστικά σε κάθε έκφραση της εκκλησιαστικής οργάνωσης. Αποτελούν αμοιβαία εμπλουτίζοντα, και σίγουρα όχι αμοιβαία αποκλείοντα, χαρακτηριστικά.

Είναι αλήθεια ότι οι αποκλίνουσες αντιλήψεις μας για την συνοδικότητα  και το πρωτείο ‘’διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην διαίρεση μεταξύ Ορθοδόξων και Καθολικών.(παραγρ.5)’’. Το βασικό σημείο στην κοινή κατανόηση που παρέχει το Κείμενο του Κιέτι στο σύνολό του είναι πολύ στρατηγικής σημασίας για τα επόμενα βήματα για την ενότητα. Είναι απαραίτητο, ή ακόμα και επιθυμητό ότι έχουμε απολύτως ίδιους όρους κατανοήσεων; Ίσως τα οικουμενικό πρότυπο της διαφοροποιημένης συναίνεσης είναι για υπηρεσία εδώ: το Κείμενο του Κιέτι προσπαθεί να συμφωνήσει στα θεολογικά περιγράμματα, αλλά διατηρεί χώρο για την δημιουργία κάθε προοπτικής των Εκκλησιών μας, από τις διαφορετικές εμπειρίες μας από τις προηγούμενες χιλιετίες.

Η δική μας διαβούλευση είπε το 1989: ‘’Τα δύο θεσμικά όργανα, αλληλεξαρτώμενα και αμοιβαίως περιοριστικά  έχουν ασκήσει την ισχυρότερη επιρροή στην διατήρηση της διατεταγμένης κοινωνίας των Εκκλησιών, από τους αποστολικούς χρόνους ως την συγκέντρωση των Επισκόπων και άλλων διορισμένων τοπικών ηγετών στις συνόδους, και το πρωτείο ή την αναγνωρισμένη πρωτοκαθεδρία ενός Επισκόπου μεταξύ των επισκοπικών συναδέλφων του. Ο Θεός αποκαλύπτει τον εαυτό του στην ιστορία (παράγρ.6)’’. Είναι Εκείνος που μας αγαπά και έχει κάνει τα πάντα για την σωτηρία μας στην ιστορία. Απαντούμε στην αγάπη του Θεού αναζητώντας την ενότητα που θέλει Εκείνος, και σε αυτά που βρίσκουμε στην Πρώτη Χιλιετία για να μας βοηθήσουν ότι ‘’Η σχέση μεταξύ συνοδικότητας και πρωτείου έλαβε διάφορες μορφές (παραγρ. 7)’’. Όπως υπήρξαν πολλές μορφές, μπορεί να υπάρξουν και εις το μέλλον πολλαπλές μορφές.

Μια άλλη παρατήρηση από την ιστορία είναι ότι υπήρξαν παραβιάσεις τη κοινωνίας και αγώνες από τις πρώτες ημέρες (Πράξεις, Α’ Κορινθ. Α’ Ιωάννου, Ιούδα). Αυτό είναι κατά κάποιο τρόπο το σημάδι της ελπίδας, διότι σημαίνει ότι η εκκλησιαστική κοινωνία είναι δυνατή ακόμα και όταν υπάρχουν δυσκολίες.

Αυτό που δεν αναφέρεται στις εισαγωγικές παρατηρήσεις του Κειμένου του Κιέτι είναι η αναφορά στο βάπτισμα. Όπως σε προηγούμενες Δηλώσεις, υπάρχει έμφαση στην Θεία Ευχαριστία. Ωστόσο, μέσο του βαπτίσματος, οι άνθρωποι ενσωματώνονται στον Χριστό και στο Σώμα του που είναι η Εκκλησία.

Για να εκφράσει καλύτερα την αλληξάρτηση της συνοδικότητας και του πρωτείου το Κείμενο του Κιέτι ακολουθεί το Κείμενο της Ραβέννας, που αναφέρεται στα τρία επίπεδα της ζωής της Εκκλησίας: τοπικό, περιφερειακό και παγκόσμιο.

Το Τοπικό Επίπεδο

Στο τοπικό επίπεδο το Κείμενο του Κιέτι αναφέρει: ‘’Στην τοπική εκκλησία (δηλαδή την επισκοπή), οι πιστοί και οι κληρικοί υπό τον έναν επίσκοπο είναι ενωμένοι μεταξύ τους εν Χριστώ, και είναι σε κοινωνία μαζί Του σε κάθε πτυχή της ζωής της Εκκλησίας, ειδικότερα κατά την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας.(παραγρ.8)’’. Το στοιχείο εδώ είναι ότι ο προεστώς και η κοινότητα είναι αλληλένδετα και εκτείνεται πολύ πέρα από την περίπτωση της Θείας Ευχαριστίας. Όπως αναφέρει το Κείμενο του Κιέτι: ‘’αποτελεί συστατικό στοιχείο της ζωής της τοπικής εκκλησίας(παραγρ.9)’’. Ο δρόμος  προς την ενότητα αναπτύσσεται μέσα από ένα πρωτείο που πραγματοποιείται σε μια υπηρεσία/διακονία. Σε πρακτικό επίπεδο πρέπει να έχουμε το θάρρος να ρωτήσουμε πόσο καλά έχουμε καταδείξει την υπηρεσία διακονία στο πρωτείο μέχρι στιγμής.

Οι επόμενες παραγράφους δίνουν μεγάλη έμφαση στην ιεροσύνη του Επισκόπου. Αυτό που φαίνεται να λείπει είναι μια αναγνώριση του ρόλου των άλλων κληρικών και των βαπτισμένων πιστών που συμβάλλουν στο είναι της Εκκλησίας και αποτελούν τους μάρτυρες του Ευαγγελίου στον κόσμο. Επιπλέον, οι πιστοί συμμετείχαν κανονικά στην διαδικασία εκλογής ενός Επισκόπου στην αρχαία Εκκλησία. Σε αυτήν την δήλωση, όπως και σε προηγούμενες δηλώσεις, γίνεται μικρή αναφορά για την πραγματικότητα της ενορίας. Στην αντίληψή πολλών, αυτή είναι η αληθινή τοπική Εκκλησία. Η Θεία Ευχαριστία πολλή σπάνια εορτάζεται από μια «Επισκοπή», συνήθως εορτάζεται στην ενορία.

Το Περιφερειακό Επίπεδο

Στο Περιφερειακό επίπεδο το Κείμενο του Κιέτι μας υπενθυμίζει ορθά την σχέση που υπήρξε μεταξύ Επισκόπων στην αρχαία Εκκλησία. Αν και ήταν υπεύθυνοι στην επίβλεψη των δικών τους επαρχιών, δεσμευόντουσαν μαζί με άλλους Επισκόπους της περιοχής.

Το Κείμενο του Κιέτι αναφέρει: ‘’ Υπάρχει αφθονία αποδείξεων ότι οι επίσκοποι στην αρχέγονη Εκκλησία είχαν συνειδητά από κοινού την ευθύνη για την Εκκλησία στο σύνολο της. Όπως αναφέρει ο Άγιος Κυπριανός: «Υπάρχει μια επισκοπή, αλλά έχει εξαπλωθεί ανάμεσα στην αρμονική αποδοχή όλων των πολυάριθμων επισκόπων» (παραγρ. 11). Το Κείμενο του Κιέτι επίσης αναφέρει τον 34^ον Αποστολικό Κανόνα για να υποστηρίξει την προοπτική στην σχέση μεταξύ Επισκόπων και της ηγεσίας του Επισκόπου-Προέδρου. Ο 34^ος  Αποστολικός Κανόνας αναφέρει ότι: ’’οι Επίσκοποι, μηδὲν τι πράττειν ἄνευ τῆς ἐκείνου γνώμης… Ἀλλὰ μηδὲ ἐκεῖνος ἄνευ τῆς πάντων γνώμης ποιείτω. (παραγρ.11)’’. Το πρωτείο στην διακονία της ενότητας απαιτεί η εργασία να γίνεται συνοδικά. Το Κείμενο του Κιέτι δεν λαμβάνει υπόψιν σε αυτό το επίπεδο την σχέση μεταξύ Επισκόπου και πιστών.

Το πρωτείο στην υπηρεσία της ενότητας απαιτεί την εργασία να οδηγείται συνοδικά. Στην καλύτερη παράδοση, ο Επίσκοπος συνδέεται πάντα με μια συγκεκριμένη κοινότητα πιστών. Η αρχαία Εκκλησία θεωρούσε την σχέση του Επισκόπου και των πιστών, ως να είναι ένα γάμος. Κατά την συνάντηση του με άλλους Επισκόπους, ο Επίσκοπος έδειχνε την μαρτυρία της Χριστιανικής πίστης όπως εκφράζεται από την κοινότητα του. 

Το Παγκόσμιο Επίπεδο

Στο τμήμα για την Εκκλησία στο παγκόσμιο επίπεδο στο Κείμενο του Κιέτι αγγίζει έναν αριθμό σημαντικών ζητημάτων και εκφράζει μια πολύτιμη συναίνεση. Η ενότητα αρχίζει με μια επιβεβαίωση της Πενταρχίας της Εκκλησίας της Ρωμαίκής Αυτοκρατορίας, η οποία επισημοποιήθηκε από τον Αυτοκράτορα Ιουστινιανό, από 6^ον αιώνα. Η Ρώμη αναφέρεται ως η πρώτη έδρα, χωρίς αναφορά στην παράδοση του Πέτρου. Το Κείμενο του Κιέτι αναφέρει ότι:’’ η σειρά (τάξις) των πέντε πατριαρχικών εδρών αναγνωρίστηκε, με βάση της κανονικές αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων, με την έδρα της Ρώμης, να καταλαμβάνει την πρώτη θέση, ασκώντας τα πρεσβεία τιμής, και ακολουθούσαν οι έδρες της Κωνσταντινουπόλεως, της Αλεξανδρείας, της Αντιοχείας και των Ιεροσολύμων, με αυτήν σειρά, σύμφωνα με την κανονική παράδοση (παραγρ.15)’’.Η επιβεβαίωση αυτή είναι σημαντική αλλά άξια περαιτέρω επεξεργασίας. Μιλά για το πρωτείο και την συνοδικότητα στο επίπεδο των Πατριαρχικών Εκκλησιών. Το Κείμενο του Κιέτι δεν παρέχει μια σαφή εικόνα για την έννοια των «πρεσβειών τιμής» που αναγνωρίστηκε στη Ρώμη.

Ωστόσο, αυτό το τμήμα σχετικά με τα γράμματα και τα δίπτυχα στην παράγραφο 17 υπογραμμίζει ότι το πρωτείο των υψηλότερων εδρών σχετίζεται με την συνοδικότητα. Και αυτή η συνοδικότητα δείχνει το πρωτείο επειδή έχει μια πολύ συγκεκριμένη τάξη στην οποία υπάρχει ένας πρώτος, τα πρεσβεία τιμής.

Το Κείμενο του Κιέτι επίσης δηλώνει ότι : ‘’Στην Δύση, το πρωτείο της έδρας της Ρώμης κατανοήθηκε, από τον τέταρτο αιώνα και μετέπειτα, με αναφορά στον ρόλο του Πέτρου μεταξύ των Αποστόλων. Το πρωτείο του επισκόπου Ρώμης μεταξύ των επισκόπων, σταδιακά ερμηνεύτηκε ως ένα προσωπικό του προνόμιο, επειδή ήταν ο διάδοχος του Πέτρου, του πρώτου των Αποστόλων (παραγρ.16). Το Κείμενο του Κιέτι επίσης συνεχίζει λέγοντας: ‘’Αυτή η αντίληψη δεν έγινε αποδεκτή στην Ανατολή, η οποία είχε διαφορετική ερμηνεία των Γραφών και των Πατέρων σε αυτό το σημείο (παραγρ. 16)’’. Αυτές οι παρατηρήσεις είναι σημαντικές επειδή επιβεβαιώνουν ότι υπήρχαν διαφορές μεταξύ Δύσης και Ανατολής ως προ της βάση των προνομιών του Επισκόπου Ρώμης. Θα ήταν χρήσιμο, βέβαια, αν το Κείμενο του Κιέτι είχε αναφερθεί στην Ανατολική προοπτική για τα προνόμια της Ρώμης κατά την πρώτη χιλιετία.

Αναφερόμενο επίσης στον ρόλο του Επισκόπου της Ρώμης, το Κείμενο του Κιέτι λαμβάνει στις υποσημειώσεις τις εκκλήσεις που γινόταν προς αυτόν για πειθαρχικά θέματα στη Ρώμη από την Ανατολή, καθώς και της Δύσης κατά την διάρκεια της πρώτης χιλιετίας. Αναφέρεται στην Σύνοδο της Σαρδηνίας το 343 μ.Χ. και στην προσπάθεια της να θεσπίσει κανόνες για τέτοιου είδους προσφυγές. Ενώ η Ρώμη αποτελούσε έναν σημαντικό τόπο προσφυγής, δεν αποτελούσε τηνμοναδική έδρα που λάμβανε εκκλήσεις. Τελικά, και η Κωνσταντινούπολη λάμβανε τέτοιου είδους εκκλήσεις.

Το κείμενο του Κιέτι δηλώνει ότι : ‘’Ο Επίσκοπος όμως της Ρώμης δεν ασκούσε κανονική εξουσία επί των εκκλησιών της Ανατολής (παραγρ. 19)’’.

Το Κείμενο του Κιέτι αφιερώνει κάποια προσοχή στις Οικουμενικές Συνόδους. Αναφέρει ότι: ‘’Σημαντικές ερωτήσεις σχετικά με την πίστη και την κανονική τάξη συζητήθηκαν και λήφθηκαν αποφάσεις από τις Οικουμενικές Συνόδους (παράγρ.18). Το Κείμενο του Κιέτι αναγνωρίζει ότι: ‘’ ο Επίσκοπος Ρώμης δεν ήταν προσωπικά παρών σε καμία από τις συνόδους αυτές, σε κάθε περίπτωση, είτε εκπροσωπήθηκε από τους απεσταλμένους του ή ο ίδιος συμφώνησε με τις αποφάσεις των Συνόδων αυτών post factum (παραγρ.18)’’.

Το Κείμενο του Κιέτι παραπέμπει στην παράγραφο 18 της Β’ οικουμενικής συνόδου το 787 μ.Χ. που καθόρισε τα κριτήρια για την αποδοχή μιας Συνόδου ως οικουμενικής. Επίσης, επιβεβαιώνει ότι: ‘’Η αποδοχή από την Εκκλησία στο σύνολο της ήταν πάντα το απόλυτο κριτήριο για την οικουμενικότητα μιας Συνόδου (παραγρ.18)’’. Αυτή είναι μια σημαντική δήλωση που δείχνει ότι  υπάρχει μια σύνοδο, αυθεντική και πολύτιμη εάν παραληφθεί από την Εκκλησία. Το ζήτημα της αποδοχής όμως χρειάζεται περαιτέρω μελέτη.

Προτάσεις

Καθώς η Κοινή Διεθνής Διάσκεψη συνεχίζει τις εργασίες της για την συνοδικότητα και το πρωτείο, θα προσφέρουμε μερικές προτεινόμενες περιοχές για περαιτέρω μελέτη, επεκτείνοντας σε πολλά από τις παρατηρήσεις που έγιναν παραπάνω.

-          Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην ποικιλομορφία των εκκλησιαστικών μοντέλων της πρώτης χιλιετίας. Η αρχαία Εκκλησία διέθετε ποικιλία εκκλησιαστικών οργανωτικών μοντέλων, ανταποκρινόμενη στα τοπικά έθιμα και τις ανάγκες. Αυτά τα μοντέλα πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά. Για παράδειγμα, όπως επισημαίνει το ίδιο Κείμενο του Κιέτι, οι Εκκλησίες της Αλεξάνδρειας και της Ρώμης  είχαν και εξακολουθούν να έχουν συγκεκριμένες οργανωτικές αρχές, διαφορετικές από τις άλλες Εκκλησίες.  Αυτό δεν είναι απαραιτήτως μια πρακτική διαίρεση της Εκκλησίας. Μια ορισμένη ποικιλομορφία δεν είναι μόνο αναμενόμενη στην ζωή της Εκκλησίας, αλλά πρέπει να χαιρετιστεί ως υγιής.

-          Τα εκκλησιαστικά μοντέλα, συχνά ακολουθούν τις κοινωνικές και πολιτικές πρακτικές της ημέρας και της τοπικής κοινωνίας. Ενώ βασιζόταν στην παράδοση και την πρακτική της Εκκλησίας, υιοθετήθηκαν διαφορετικές μορφές και ρυθμίσεις ανάλογα με τις ανάγκες. Η Κωνσταντινούπολη έγινε η δεύτερη πόλη μετά την Ρώμη, λόγο της εξέχουσας θέσης της ως νέας πρωτεύουσας. Άλλα Πατριαρχεία, όπως και άλλα μητροπολιτικές και επισκοπικές έδρες, δημιουργήθηκαν ή καταργήθηκαν σύμφωνα με την πολιτική κατάσταση. Αυτό έγινε ακόμα πιο εμφανές  στην δεύτερη χιλιετία. Για παράδειγμα, η εμφάνιση ή και η δημιουργία αυτοκεφάλων Εκκλησιών, ειδικά τον 19^ΟΝ αιώνα, συμπίπτουν με τα νεοσυσταθέντα έθνη-κράτη, καθώς και κατέρρεαν διάφορες αυτοκρατορικές ρυθμίσεις. Αυτή η διαδικασία συνεχίζεται.

-           Πρέπει να ληφθούν υπόψιν και οι άλλες Εκκλησίες της Ανατολής. Για παράδειγμα η Ασσυριακή Εκκλησία και οι Ανατολικές Ορθόδοξες Εκκλησίες, στον διάλογο για την εκκλησιαστική τάξη.

-          Η άνοδος του Ισλάμ κατά την πρώτη χιλιετία και πέρα, δεν μπορεί να αγνοείται. Πολλές Εκκλησίες της Ανατολής έγινα υποκείμενα της ισλαμικής κυριαρχίας. Καθώς ο Ισλαμικός ρόλος επεκτάθηκε πάνω στο μεγαλύτερο μέρος της χριστιανικής Ανατολής, άλλαξε την φύση της  διοίκησης της Εκκλησίας, ακόμη και την τάξη της Εκκλησίας. Θα ήταν δύσκολο να συζητήσουμε τα επίκαιρα θέματα, χωρίς επίσης να λαμβάνεται υπόψιν η επιρροή του Ισλάμ.

-          ‘Έμφαση στο ρόλο της Επισκοπής στις διοικητικές ανάγκες της Εκκλησίας, πρέπει να έχει περισσότερη απόχρωση. Θα μπορούσαν να αναφερθούν και άλλοι τρόποι με τους οποίους τα μέλη της Εκκλησίας, εκτός από τους Επισκόπους, που συμμετείχαν σε Οικουμενικές Συνόδους και στην ζωή της Εκκλησίας. Θα μπορούσε να αναφερθεί ο ρόλος των Αγίων, των μονών, των Αυτοκρατόρων και άλλων κληρικών και μέλη της Εκκλησίας, ειδικά στην αρχαία Εκκλησία,  στην επιλογή και την επιβεβαίωση των υποψηφίων για την επισκοπή και στην εικόνα του επισκόπου ως προέδρου της συνόδου των πρεσβυτέρων. Η αναφορά σε σημαντικά παραδείγματα, όπως αυτά θα έδινε μια πληρέστερη εικόνα του τρόπου λειτουργίας της Εκκλησίας.

-          Η δεύτερη χιλιετία παρουσιάζει πολλές προκλήσεις για τις εκκλησιολογικές προϋποθέσεις μας. Ενώ αναγνωρίζει ότι η κύρια εστίαση της Διεθνούς Επιτροπής είναι η πρώτη χιλιετία, εφιστούμε την προσοχή σε πολλά θέματα που θα παρουσιαστούν κατά την δεύτερη χιλιετία και θα πρέπει να έχουν σημαντική επιρροή σε οποιαδήποτε μελλοντική συζήτηση για τα ζητήματα της εκκλησιαστικής τάξης. Η Μεταρρύθμιση των Προτεσταντών θέτει  υπο αμφισβήτηση και πολλά ερωτήματα για τις εκκλησιολογικές αρχές που στο Κείμενο του Κιέτι θεωρούνται κανονικές. Οι Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες αποτέλεσαν συχνά αντικείμενο  επώδυνης συζήτησης, τόσο στην Κοινή Διεθνή Επιτροπή όσο και στην δική μα Διάσκεψη. Αυτό είναι ένα παράδειγμα ενός εναλλακτικού εκκλησιαστικού οράματος, που γεννήθηκε από μια αλλαγή του πολιτικού περιβάλλοντος. Η Οικουμενική Κίνηση, της οποίας προϊόντα είναι οι διάλογοι  μας, έδωσε μια ώθηση στο τέλος της δεύτερης χιλιετίας να αλλάξει του τρόπους με τους οποίους διάφορες Χριστιανικές Εκκλησίες είδαν και ασχολήθηκαν μεταξύ τους. Η επιθυμία ήταν ότι το πολεμικό μοντέλο της δεύτερης (και ακόμη της πρώτης ) χιλιετίας, πρέπει να οδηγήσει σε ένα πιο διαλογικό μοντέλο. Η σημασία της μετατόπισης αυτής έχει χαθεί. Η κομμουνιστική κυριαρχία και οι διωγμοί είναι και εξακολουθούν να  έχουν  βαθιά επίδραση στην Εκκλησία στην Ανατολή. Δεν υπήρξε καμμιά πτυχή της ζωής της Εκκλησίας και της Πολιτείας που να παρέμεινε ανέπαφη. Μεταξύ άλλων, πολλοί ηγέτες της Εκκλησίας διακυβεύονταν. Η Αυθεντία υπομονεύθηκε. Η κανονική τάξη και η διακυβέρνηση της Εκκλησίας μειώθηκε και σε πολλά μέρη καταστράφηκε.

-          Η τρίτη χιλιετία παρουσιάζει διάφορα θέματα. Η τεχνολογία και η πολιτική της σύγχρονης εποχής έχει αλλάξει τις κοινωνίες και τους πολιτισμούς παγκοσμίους. Η πιο σημαντική αλλαγή ήταν αυτό που ορισμένοι καλούν ως εκοσμίκευση, την άρνηση του Θεού, αλλά που μπορεί να είναι περισσότερο πιο ακριβής ως η έλλειψη της σημασία του Θεού. Ορισμένα σημεία είναι προφανή. Τα υπόλοιπα είναι συμπτώματα. Ο πόλεμος , οι λοιμοί έχουν προκαλέσει πρωτοφανείς κινήσεις των πληθυσμών. Το ‘’Ανατολικό’’ και το ‘’Δυτικό’’ που συνήθως αναφέρονται στις συζητήσεις μας όλο και με πιο περιορισμένη η συνάφεια. Ακούμε συχνά για την διάκριση μεταξύ ‘’Πραγματικού’’ και ‘’Εικονικού’’. Αυτό έχει τεράστιες εκκλησιολογικές κι οντολογικές επιπτώσεις. Αν και υπάρχει μια σταθερή οργάνωση της Εκκλησίας, από την εποχή του Μυστικού Δείπνου μέχρι τώρα, είναι πραγματική, φυσική, τοπική και Ευχαριστιακή κοινότητα ως πεμπτουσία έκφραση της Εκκλησίας. Επιπλέον, πιστεύομε ότι η ενσάρκωση του Σωτήρα είναι η επικύρωση της ιερότητας της ύλης, της δημιουργίας. Η έμφαση στο άτομο, καθώς και πέρα από την ομάδα, έχει γίνει πραγματική πρόκληση σε κάθε είδους κατανόησης της Εκκλησίας. Αυτό το πλαίσιο στέψης υπάρχει και προκαλεί την Εκκλησία σε πολλά επίπεδα. Τι σημαίνει να είσαι μέλος του Σώματος του Χριστού; Αυτά τα ζητήματα και πολλά άλλα θα απαιτήσουν απαντήσεις σε ερωτήσεις που δεν είμαστε συνηθισμένοι να ζητάμε.

Συμπερασματικά

Ως Διάσκεψη, μας ενδιαφέρει η έμφαση που δόθηκε στην κοινή αντίληψη του πρωτείου και της συνόδικοτητας «διακονώντας την ενότητα της Εκκλησίας». Πιστεύουμε ότι το κλειδί βρίσκεται εδώ: το πρωτείο και η συνοδικότητα πρέπει να ασκηθούν «στην διακονία για την ενότητα της Εκκλησίας». Η διακονία είναι δράση και στάση. Ο Χριστός είναι το πραγματικό πρότυπο για αυτό, ο Χριστός με το λεντίον αποτελεί το πρότυπο της αμοιβαίας διακονίας.

Σχετικά με τους διαλόγους μας

Η Ορθόδοξη-Καθολική Διάσκεψη της Βόρειας Αμερικής, ιδρύθηκε το 1965 από την Μόνιμη Διάσκεψη των Ορθοδόξων Επισκόπων των Ηνωμένων Πολιτειών και της Εθνικής Διάσκεψης των Καθολικών Επισκόπων, και τώρα την Διάσκεψη των Καθολικών Επισκόπων των Ηνωμένων Πολιτειών. Από το 1977 η Καναδική Διάσκεψη των Καθολικών Επισκόπων υπήρξε συνιδρυτής.

Η Κοινή Διεθνής Επιτροπή του Θεολογικού Διαλόγου μεταξύ της Ρωμαιοκαθολικής  και της Ορθόδοξης Εκκλησίας ιδρύθηκε το 1979.

Η Μικτή Επιτροπή Ορθοδόξων και Καθολικών Επισκόπων στις Ηνωμένες Πολιτείες συνέρχεται από το 1981.

Περισσότερες πληροφορίες για το έργο αυτής της θεολογικής διάσκεψης, συμπεριλαμβανομένων των συνδέσεων με το πλήρες κείμενο των δηλώσεων και άλλων εγγράφων που εκδίδονται από αυτήν, μπορούν να βρεθούν στις αντίστοιχες

τοποθεσίες:

Η Συνέλευση των Ορθοδόξων Επισκόπων στην Αμερική:

www.assemblyofbishops.org/ministries/dialogue/orthodox-catholic/.

Διάσκεψη των Καθολικών Επισκόπων των Ηνωμένων Πολιτειών:

www.usccb.org/beliefs-and-teachings/ecumenical-andinterreligious/ecumenical/orthodox/index.cfm.

Σημείωση Μεταφραστή:

1.      Το Κείμενο του Κιέτι στην ελληνική, αγγλική και γερμανική βλ. https://panorthodoxcemes.blogspot.gr/2016/09/blog-post_24.html.

Το σχολιασμό της Ορθόδοξης-Καθολικής Διάσκεψης της Βόρειας Αμερικής βλ. http://www.usccb.org/beliefs-and-teachings/ecumenical-and-interreligious/ecumenical/orthodox/upload/Chieti-Response.pdf