"ΟΙΚΟΣ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΗ''. ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΗΝ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΟΥ LESSLIE NEWBIGIN

Δρ. Ιωάννης Λότσιος, Μέλος του Κέντρου CEMES, Δημοσιευτηκε στην Panorthodox Synod

Ο Newbigin’s, ως Γενικός Γραμματέας του Διεθνούς Ιεραποστολικού Συμβουλίου (1961), θέλοντας να τονίσει την σημασία του συνδυασμού της ενότητας με την αποστολή, ομιλεί για τον Οίκο του Θεού78.

Στις ιεραποστολικές διασκέψεις, που ανέδυαν την ιεραποστολική κατανόηση της Εκκλησίας, δεν αντιστοιχήθηκε από μια επαρκή θεολογία σχετικά με την φύση της Εκκλησίας. Σημειώνοντας αυτήν την θεολογική ανεπάρκεια ο Newbigin’s αναφέρει ότι: «Η οικουμενική Κίνηση από την αρχή δεν είχε μια κατάλληλη διδασκαλία για την φύση της Εκκλησίας». Οι δύο διδασκαλίες που κυριαρχούσαν στην οικουμενική συζήτηση, η Προτεσταντική και η Ρωμαιοκαθολική εκκλησιολογία διαμόρφωσαν τον σχηματισμό και τον ανασχηματισμό του Συμβουλίου. Η συγκέντρωση δηλαδή των εκκλησιών στο ΠΣΕ, έδωσε αφορμή για την αναγνώριση μεταξύ των εκκλησιών τον βαθμό εκκλησιαστικότητας, ότι αποτελούν εκκλησίες υπό κάποια έννοια. Αλλά υπό ποία έννοια όμως ερωτά ο Newbigin’s; Για το ΠΣΕ αυτό είναι ένα εκκλησιολογικό ερώτημα. Όλοι λέγει ο ίδιος συμφωνούν ότι η ‘‘Εκκλησία συγκροτείται από τον Θεό και από το μυστήριο της θείας οικονομίας του Χριστού.. αλλά τώρα που είμαστε οι επόμενες γενεές πώς συμμετέχουμε σε αυτήν την θεία οικονομία; Άλλα ποιο είναι το σχέδιο της συντάξεως μας με τον Χριστό;’’79. Στον Οίκο του Θεού λοιπόν ο Newdigin’s βλέπει τις εσχατολογικές και ιεραποστολικές διαστάσεις της Εκκλησίας. Οίκος Θεού είναι «η έννοια αυτής της επικάλυψης των εποχών στις οποίες ζούμε, ο χρόνος ανάμεσα στο ερχομό του Χριστού και στην επάνοδο Του. Είναι αυτός ο χρόνος που έχει δοθεί για την μαρτυρία της αποστολικής Εκκλησίας στα έσχατα της γης». β) Ιεραποστολή, Mission Dei. Με αφορμή την ιεραποστολική έμφαση της οικουμενικής κίνησης και της σπουδαιότητας της συμμετοχής των λαϊκών σ’ αυτή, παράλληλα με τον τονισμό της αποστολής της εκκλησίας στον κόσμο, ως σύνολο, εκφράζουσα την μαρτυρία της, ως κοινότητα δηλαδή, κάτι που είναι απαραίτητο σε ένα κόσμο μηχριστιανικό ή εκκοσμικευμένο, έρχεται η συγχώνευση των δύο μεγάλων κλάδων της οικουμενικής κίνησης. Η ιεραποστολή έχει ως θεολογική βάση το Τριαδικό δόγμα, Mission Dei, ερμηνεύοντας το έργο της θείας οικονομίας κατά το οποίο ο Πατήρ αποστέλλει τον Υιό του και ενεργεί δια του Αγίου Πνεύματος για την σωτηρία. Ο Newbigin’s πάνω σε αυτήν την ενσωμάτωση παρατηρεί ότι έχουμε μια μετάβαση από την εκκλησιοκεντρική θεώρηση που λέει ότι η Εκκλησία και η Ιεραποστολή δεν μπορεί να χωριστεί στην κοινή κλήση των εκκλησιών. Ωστόσο ο ίδιος αναγνώρισε ότι η κατανόηση της ιεραποστολής της Εκκλησίας ως Ένα Σώμα, Ένα Ευαγγέλιο, Ένας Κόσμος, ήταν ανεπαρκής. Έτσι η πρόκληση σε μια Χριστολογική και εκκλησιαστική κατανόηση της ιεραποστολής ήταν ιδιαίτερα εμφανής. Το Mission Dei, ήταν έτσι διατυπωμένο σαν μια θεολογική βάση της αποστολής των εκκλησιών. Όμως η ακριβής έννοια της αποστολής ήταν αμφισβητήσιμη80. Πάνω στο κεντρικό θέμα του Συνεδρίου, που προϋποθέτει το φως του Χριστού, υπάρχει μια διαδοχική αλληλουχία της θεματολογίας που περιστρέφεται γύρω από το σχήμα: φως– ενότητα-αποστολή. Η ενότητα είναι μια διαδικασία ή καλύτερα μια αναζήτηση διαμόρφωσης ενός οικουμενικού μοντέλου που θα έχει οικουμενική αποδοχή: «Οι εκκλησίες-μέλη του ΠΣΕ βρίσκονται σε ένα τμήμα μελέτης για να κάνουν όχι μόνο μια έρευνα σε κάποιο οικουμενικό «γυάλινο πύργο» αλλά έτσι ώστε να μπορεί να υπάρξει μια «εφαρμοσμένη μηχανική μελέτη», φέρνοντας τους μελετητές μαζί, αντιπαραβάλλοντας και συντονίζοντας δηλαδή την εργασία τους ως υπόβαθρο για τη δημιουργία μιας χριστιανικής βάσης. Έτσι το ΠΣΕ επιδιώκει να απαντήσει στις ερωτήσεις: τι σημαίνει για τους χριστιανούς το βάπτισμα στο όνομα της Αγίας Τριάδος, δηλαδή το να γίνουν μέλη του ενός σώματος; Ή με ποιο τρόπο ο Θεός καλεί τον άνθρωπο προκειμένου να φανερώσει την ενότητα για την οποία προσευχήθηκε ο Χριστός; Εξάλλου μια απερίσκεπτη ένωση θα ήταν εξίσου καταστρεπτική όσο και η ίδια η διαίρεση»81. Το φως του Χριστού είναι αυτό που ενεργοποιεί αυτήν την διαδικασία της αναζήτησης που αναφέρεται στην ενότητα, έχει ως στόχο στην ορατή έκφραση της. Ο φωτισμός για να είναι πραγματικός, εξαιτίας του γεγονότος ότι αμαυρώνεται από τις εκκλησίες, οφείλει να διαπιστώνεται αν υπάρχει στην κάθε εκκλησία, εάν υπάρχουν δηλαδή οι απαραίτητες συνθήκες έκφρασης του μηνύματος του Ευαγγελίου. Η αποστολή, προκειμένου να είναι καρποφόρα, πρέπει να εκφραστεί από το λαϊκό στοιχείο, απαραίτητο συστατικό του σώματος της Εκκλησίας. Η αποστολή συνδεόμενη με την ενότητα καθίσταται αναφαίρετο δικαίωμα και υποχρέωση, ως δικαίωμα της κάθε εκκλησίας και ως κοινή υποχρέωση μέσα από το ΠΣΕ82. Σε αυτήν την οικουμενική προοπτική, συνεπώς είναι διπλή η διάσταση της ενότητας και της αποστολής ως απαίτησης για την πληρότητα των εκκλησιών. Μια απαίτηση που τοποθετεί την αναζήτηση της ενότητας: αφ’ ενός ως καθολική, αφού η πίστη είναι διάσπαρτη στις εκκλησίες και αφ’ ετέρου λαμβάνει οικουμενικό χαρακτήρα. Επομένως αυτή η συγχώνευση προσφέρει τις κατευθυντήριες γραμμές, ώστε να γίνει πραγματικότητα: «Οι εκκλησίες καλούνται να διανείμουν την διακονία του στον κόσμο και αυτή η κλίση απευθύνεται στο σώμα του Χριστού, το οποίο συμπεριλαμβάνει δύο διακονίες, λαϊκών ανδρών και λαϊκών γυναικών, ανεξάρτητα από ηλικία και κατηγορία, έθνος ή φυλή. Αυτό απαιτεί την ενότητα του λαού του Θεού για την εκπληρωσή του. Αυτή η υπηρεσία στην πληροτητά της απαιτεί δράση σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο της εκκλησιαστικής ζωής.»83. Έτσι το σχήμα:Θεός-Εκκλησία-Κόσμος αντιστρέφεται και γίνεται Θεός-Κόσμος-Εκκλησία84. Από την ανθρωπολογική και κοσμική ενότητα οδηγούμαστε στην εκκλησιολογική ενότητα. 

 Απο την Ανέκδοτη Μεπτυχιακη Εργασία με με θέμα «Ο Όρος «Κοινωνία» στο Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών, Σπουδή στα κείμενα του Συνεδρίου του Παγκόσμιου Συμβουλίου των Εκκλησιών στο Νέο Δελχί των Ινδιών το 1961». 

78M.W.GONEEN, στο ‘‘From a Christocentric to a Trinitarian Missionary Ecclesiology: (19591998), στο ‘‘As the Father Has Sent Me, I Am Sending You’’: J.E.LESSLIE Newdigin’s Missionary Ecclesiology, ο.π., σελ.55. 

79 ο.π. ,σελ.55.

80‘‘From a Christocentric to a Trinitarian Missionary Ecclesiology:(1959-1998), στο ‘‘As the Father Has Sent Me, I Am Sending You’’: J.E.LESSLIE Newdigin’s Missionary Ecclesiology, M.W.GONEEN, σελ.61-72, εδώ σελ.62. 81Στο Jesus Christ the Light of the World, World Council of Churches Third Assembly New Delhi 1961, σελ.67. Και σελ.63,64. 

82Ο James F.Armstrong( ‘‘What will be New at New Delhi?’’, στο ThT 18(1962), σελ.273-278. Εδώ σελ.273), επεξηγώντας την σημασία του ‘‘φωτός’’, ως καθολικού συμβόλου στην οικουμένη, λέγει ότι η χρήση του όρου από το ΠΣΕ είναι ιδιαίτερη κατάλληλη, γιατί το ίδιο το συμβούλιο είναι ένα σώμα που επιδιώκει να εκφράσει τις πεποιθήσεις και τα συναισθήματα της Εκκλησίας. Τούτο συμβαίνει εξαιτίας της καθολικής αξίωσης του όρου. Έτσι το ‘‘Φως’’ είναι ένα σημάδι της ελπίδας και της νέας ζωής. Περισσότερο όμως είναι ένα σύμβολο που αποκαλύπτει, ανεξάρτητα εάν υπάρχει η προτίμηση στο σκοτάδι. Για την Εκκλησία αυτό σημαίνει δύο καταστάσεις: εάν η Εκκλησία, στο Νέο Δελχί έχει κάποιο φως, ή έχει την βεβαιότητα ότι κατέχει κάτι από αυτό, λίγα αποτελέσματα θα προκύψουν από το ίδιο το Συνέδριο. Ύστερα εάν η Εκκλησία έχει συνειδητοποιήσει ότι αποτελεί τον ‘‘Κόσμο’’, στον οποίο το φως έρχεται τότε τα προγράμματα και οι δομές πρέπει να κριθούν και να καθοδηγηθούν από το φως. Η Εκκλησία λοιπόν φανερώνεται στην ανθρωπότητα συμβάλλοντας στην προσπάθεια του προσδιορισμού της ταυτότητας και της σημασίας. Η Εκκλησία όμως δεν έχει κάποιο φως, ούτε περισσότερο μια απλή βεβαιότητα. Εξαιτίας του αδιάσπαστου συνδέσμου με τον Χριστό είναι και αυτή φως. Θα μπορούσαμε καταχρηστικά να αναφέρουμε το παράδειγμα του Μ.Αθανασίου για τον ήλιο, φως ακτίνα, όπου αποτελεί φυσική συνέχεια στην Τριαδική Κοινωνία. Έτσι και η Εκκλησία είναι το φως γιατί η Κεφαλή της είναι το φως.

83Στο Jesus Christ the Light of the World, World Council of Churches Third Assembly New Delhi 1961, ο.π,. σελ.46. 84D.WERNER,‘‘Missionary Structure of the Congregation’’, στο DeM, σελ.698-701. Πρβλ. Γ.ΦΛΟΡΌΦΣΚΥ, Δημιουργία και Απολύτρωση, μεταφρ. Παναγιώτου Κ.Παλλη , εκδ. Πουρναράς, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1983, σελ.87-88. «Στην υπόσχεση για την διπλή φύση της Εκκλησίας ή πραγματικότητα της δημιουργημένης φύσεως καταφάσκεται από την αρχή. Η δημιουργία είναι το «έτερον», μια άλλη φύση που τη θέλησε η ευδοκία του Θεού και που δημιουργήθηκε εκ του μηδενός από τη θεϊκή ελευθερία για χάρη της ελευθερίας της ίδιας της δημιουργίας. Αυτή πρέπει να συμμορφώνεται ελεύθερα προς εκείνο το πρότυπο του Δημιουργού από το οποίο ζει και κινείται κι’ έχει την ύπαρξη της. Η δημιουργία δεν είναι αυτό το πρότυπο, κι’ αυτό το πρότυπο δεν είναι η δημιουργία...Δια της Εκκλησίας οι προσπάθειες των δημιουργημάτων δικαιώνονται και τελεσφορούν. Και η δημιουργία αποκαθίσταται στην πληρότητα και αληθινότητα της. Και η Εκκλησία ακολουθεί, ή μάλλον, απεικονίζει το μυστήριο και το θαύμα των δύο φύσεων. Ως το Σώμα του Χριστού, ή Εκκλησία είναι ένα είδος «ολοκληρώσεως»(plenitude) του Χριστού.. Μέσα στην Εκκλησία η δημιουργία βρήκε την αληθινή της θέση και αξία για πάντα, για όλους τους αιώνες, στην ένωση με το Χριστό, εν Αγίω Πνεύματι».